برای معده درد چی بخوریم؟

فهرست مطالب

وقتی معده‌تان ناراحت است، بعضی از غذاها راحت‌تر هضم می‌شوند و می‌توانند به جلوگیری از کم‌آبی بدن کمک کنند. خوراکی‌های ساده مانند کربوهیدرات‌های سبک و حتی ادویه‌هایی مثل زنجبیل، می‌توانند به تسکین معده کمک کنند. البته درمان ناراحتی معده بستگی به علت آن دارد؛ ممکن است ناشی از عفونت، عوارض دارویی یا دلایل دیگر باشد. اما با این حال، برخی غذاها می‌توانند وضعیت معده را بهتر و به شما در بهبود حالتان کمک کنند. در ادامه، برخی از خوراکی‌های مفید برای آرام کردن معده را معرفی می‌کنیم. بنابراین اگر معده درد دارید این غذاها را بخورید.

1. زنجبیل

زنجبیل یکی از قدیمی‌ترین درمان‌های طبیعی برای رفع حالت تهوع و استفراغ است. این خوراکی معطر را می‌توان به شکل تازه، پخته‌شده، دم‌کرده در چای یا حتی به‌صورت مکمل مصرف کرد.

از جمله خواص زنجبیل برای معده می‌توان به کاهش حالت تهوع در دوران بارداری و همچنین در افرادی که تحت شیمی‌درمانی هستند، اشاره کرد. برخی افراد نیز برای جلوگیری از سرگیجه و بیماری حرکت (مثل ماشین‌گرفتگی) از آن استفاده می‌کنند. اما با وجود فواید زیاد، مصرف بیش از ۴ گرم زنجبیل در روز ممکن است باعث سوزش معده، درد شکمی یا حتی اسهال شود.

۲. بابونه

بابونه گیاهی آرام‌بخش با گل‌های کوچک سفید است که از دیرباز برای درمان مشکلات گوارشی استفاده می‌شود. دمنوش بابونه یکی از رایج‌ترین روش‌های مصرف آن است، اما بابونه را به‌صورت مکمل هم می‌توان مصرف کرد.

از خواص دمنوش بابونه می‌توان به کاهش سوء‌هاضمه، نفخ، تهوع و حتی اسهال اشاره کرد. همچنین ممکن است اسپاسم‌های دستگاه گوارش را کاهش داده و برای درمان قولنج نوزادان مفید باشد. با وجود اینکه بابونه در بسیاری از ترکیبات گیاهی برای درمان مشکلات گوارشی استفاده می‌شود، اما هنوز مشخص نیست که اثرات مثبت آن مستقیماً از بابونه ناشی می‌شود یا ترکیب آن با سایر گیاهان دارویی.

۳. نعناع

سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) می‌تواند باعث درد شکم، نفخ، یبوست یا اسهال شود و کنترل آن کار آسانی نیست. اما تحقیقات نشان داده‌اند که روغن نعناع می‌تواند این علائم را تسکین دهد.

مصرف روزانه کپسول‌های روغن نعناع به مدت حداقل دو هفته می‌تواند درد شکمی، نفخ و اسهال را در افراد مبتلا به IBS کاهش دهد. این خاصیت به این دلیل است که نعناع به شل شدن عضلات دستگاه گوارش کمک کرده و اسپاسم‌های روده‌ای را کاهش می‌دهد.

اگرچه مصرف نعناع برای بیشتر افراد بی‌خطر است، اما ممکن است در برخی افراد باعث سوزش سر دل، تهوع، درد معده یا خشکی دهان شود.

۴. شیرین‌بیان

شیرین‌بیان یکی از گیاهان دارویی پرکاربرد در درمان سوء‌هاضمه است و ممکن است از زخم معده جلوگیری کند. امروزه مکملی به نام DGL (شیرین‌بیان بدون گلیسیریزین) از این گیاه تولید می‌شود که فاقد ترکیباتی است که می‌توانند باعث افزایش فشار خون یا کاهش سطح پتاسیم شوند.

تحقیقات نشان داده‌اند که DGL با کاهش التهاب دیواره معده و افزایش ترشح مخاط محافظ، از معده در برابر اسید محافظت می‌کند. این ویژگی آن را برای افرادی که دچار رفلاکس معده یا زخم‌های ناشی از رشد بیش از حد باکتری هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) هستند، مفید می‌سازد.

۵. تخم کتان

تخم کتان یا همان بذر کتان، سرشار از فیبر است و از خواص تخم کتان می‌توان به این اشاره کرد که حرکات روده را تنظیم کرده و به کاهش یبوست کمک می‌کند. اگر تعداد دفعات دفع مدفوع در هفته کمتر از سه بار باشد، فرد ممکن است به یبوست مزمن دچار شود که معمولاً با درد و ناراحتی شکمی همراه است. مصرف تخم کتان، چه به‌صورت پودر و چه به‌عنوان روغن، می‌تواند به کاهش این علائم کمک کند.

یک مطالعه در سال ۲۰۱۸ نشان داد که مصرف ۱۰ گرم تخم کتان، دو بار در روز، به مدت ۱۲ هفته، می‌تواند یبوست را کاهش داده و باعث بهبود کیفیت دفع شود.

6. پاپایا

پاپایا، میوه‌ای استوایی و خوش‌طعم، از دیرباز به‌عنوان یک درمان طبیعی برای مشکلات گوارشی شناخته شده است. این میوه حاوی آنزیمی به نام پاپائین است که به تجزیه پروتئین‌های موجود در غذا کمک می‌کند و هضم را آسان‌تر کرده و جذب مواد مغذی را بهبود می‌بخشد. برخی افراد به‌اندازه کافی آنزیم‌های گوارشی تولید نمی‌کنند، بنابراین مصرف خوراکی‌هایی مانند پاپایا می‌تواند به کاهش سوء‌هاضمه و نفخ کمک کند.

اگرچه تحقیقات درباره تأثیر پاپائین هنوز محدود است، اما برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف منظم پاپایا می‌تواند یبوست و نفخ را کاهش دهد. در برخی کشورها، این میوه به‌عنوان درمان سنتی زخم معده استفاده می‌شود، بااین‌حال، برای تأیید کامل این خواص، تحقیقات بیشتری لازم است.

7. موز سبز

اسهال یکی از مشکلات رایج ناراحتی معده است، به‌ویژه اگر ناشی از عفونت یا مسمومیت غذایی باشد. جالب است بدانید که موز سبز یا نارس می‌تواند به کاهش شدت و مدت اسهال کمک کند.

موز نارس سرشار از نشاسته مقاوم است، نوعی فیبر که بدن قادر به هضم آن نیست. این نشاسته بدون تغییر از دستگاه گوارش عبور کرده و به روده بزرگ می‌رسد، جایی که باکتری‌های مفید آن را تخمیر کرده و اسیدهای چرب کوتاه‌زنجیره تولید می‌کنند. این فرآیند به جذب آب کمک کرده و مدفوع را سفت‌تر می‌کند.

البته، به‌مرور که موز می‌رسد، این نشاسته به قند تبدیل می‌شود، بنابراین مشخص نیست که موزهای رسیده هم این اثر را داشته باشند.

۸. پکتین

پکتین نوعی فیبر محلول است که در میوه‌هایی مانند سیب و مرکبات به مقدار زیادی یافت می‌شود. این فیبر به تقویت بافت مدفوع کمک کرده و در پیشگیری و درمان اسهال مؤثر است.

تحقیقات نشان داده‌اند که پکتین نه‌تنها به کاهش اسهال کمک می‌کند، بلکه به‌عنوان پربیوتیک عمل کرده و باعث رشد باکتری‌های مفید در روده می‌شود. این ویژگی به بازگرداندن تعادل میکروبی روده کمک کرده و می‌تواند علائمی مانند گاز، نفخ و درد شکمی را کاهش دهد.

عوامل مختلفی مانند عفونت‌های گوارشی، مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و استرس می‌توانند باعث عدم تعادل باکتری‌های مفید روده شوند. پکتین ممکن است به بازسازی این تعادل کمک کند، اما هنوز مشخص نیست که مصرف میوه‌های غنی از پکتین همان اثر مکمل‌های پکتین را دارد یا خیر.

۹. رژیم غذایی کم فودمپ (LOW FODMAP)

برخی افراد در هضم گروهی از کربوهیدرات‌ها به نام FODMAPs مشکل دارند. این ترکیبات در روده کوچک هضم نشده و به روده بزرگ می‌رسند، جایی که باکتری‌های روده آن‌ها را تخمیر کرده و باعث تولید گاز و جذب آب بیشتر می‌شوند. این فرآیند می‌تواند به نفخ، گاز و حتی اسهال منجر شود.

مطالعات نشان داده‌اند که رژیم کم-FODMAP می‌تواند به کاهش علائم گوارشی، به‌ویژه در افرادی که از سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) رنج می‌برند، کمک کند. تحقیقات نشان داده که بین ۵۰ تا ۸۰ درصد افراد مبتلا به IBS با کاهش مصرف مواد غذایی سرشار از FODMAPs، بهبودی در علائم خود مشاهده کرده‌اند.

اگر گمان می‌کنید که برخی غذاها مشکلات گوارشی شما را تشدید می‌کنند، مشورت با یک متخصص تغذیه می‌تواند به شناسایی و حذف این مواد از رژیم غذایی‌تان کمک کند.

۱۰. غذاهای حاوی پروبیوتیک

عدم تعادل باکتری‌های مفید و مضر در روده می‌تواند باعث مشکلات گوارشی مختلفی مانند نفخ، گاز و حرکات نامنظم روده شود. مصرف غذاهای حاوی پروبیوتیک‌ها می‌تواند به بازگرداندن این تعادل و بهبود سلامت دستگاه گوارش کمک کند.

برخی از غذاهای سرشار از پروبیوتیک که برای روده مفید هستند عبارت‌اند از:

ماست پروبیوتیک: تحقیقات نشان داده که مصرف ماست با باکتری‌های زنده و فعال می‌تواند به بهبود یبوست و اسهال کمک کند.
دوغ کفیر: نوشیدن روزانه ۲ لیوان (۵۰۰ میلی‌لیتر) کفیر به مدت یک ماه، باعث بهبود حرکات منظم روده در افراد مبتلا به یبوست مزمن شده است.
مخمرهای خوراکی مانند کیمچی، ترشی کلم، میسو و تمپه: این خوراکی‌ها حاوی باکتری‌های مفید هستند، اما تحقیقات بیشتری برای اثبات تأثیر آن‌ها بر سلامت روده موردنیاز است.

۱۱. کربوهیدرات‌های سبک

وقتی معده‌تان به‌هم ریخته است، غذاهای ساده و سبک مانند برنج، جو دوسر، کراکر و نان تُست می‌توانند بهترین گزینه باشند. این خوراکی‌ها به‌راحتی هضم می‌شوند و احتمال تحریک معده را کاهش می‌دهند.

اگرچه غذاهای ساده در دوران بیماری راحت‌تر هضم می‌شوند، اما نباید برای مدت طولانی تنها به این خوراکی‌ها بسنده کرد. کمبود مواد مغذی موردنیاز بدن می‌تواند روند بهبودی را کند کرده و باعث ضعف و کاهش انرژی شود.

۱۲. مایعات شفاف و الکترولیت‌ها

اسهال و استفراغ می‌توانند به‌سرعت باعث از دست رفتن آب و الکترولیت‌های بدن شوند، که این امر منجر به ضعف و بی‌حالی می‌شود. الکترولیت‌ها مانند سدیم و پتاسیم نقش مهمی در حفظ تعادل مایعات بدن و عملکرد صحیح سیستم عصبی دارند.

برای پیشگیری از کم‌آبی، نوشیدن مایعاتی مانند آب، آب‌میوه‌های طبیعی، آب نارگیل، نوشیدنی‌های ورزشی، آبگوشت و مصرف کراکرهای نمکی توصیه می‌شود. در موارد کم‌آبی شدید، استفاده از محلول‌های آبرسانی خوراکی (ORS) ضروری است و در شرایط حاد، ممکن است نیاز به سرم‌درمانی وریدی باشد.

خوراکی‌هایی که بهتر است هنگام ناراحتی معده از آن‌ها دوری کنید

اگر معده‌تان حساس شده، برخی غذاها می‌توانند مشکل را بدتر کنند. بهتر است از این خوراکی‌ها پرهیز کنید:

غذاهای چرب و سرخ‌شده
خوراکی‌های تند و ادویه‌دار
مغزها و دانه‌های سخت
میوه‌های اسیدی مانند پرتقال و لیمو
غلات کامل با فیبر بالا
لبنیات پرچرب
گوشت‌های چرب
سبزیجات نفاخ مانند کلم و گل‌کلم
نوشیدنی‌های الکلی و کافئین‌دار

درمان معده درد شدید در خانه

ناراحتی معده و سوء‌هاضمه از مشکلات رایجی هستند که بسیاری از افراد با آن مواجه می‌شوند. خوشبختانه، چندین روش طبیعی و خانگی وجود دارد که می‌تواند به آرام شدن معده کمک کند. برخی از این روش‌ها حتی در تسکین علائم سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) نیز مفید هستند.

۱. مصرف آب کافی

بدن برای هضم بهتر غذا به آب نیاز دارد. کمبود آب می‌تواند فرایند هضم را مختل کند و منجر به سوء‌هاضمه شود. بنابراین، نوشیدن مقدار کافی مایعات در طول روز می‌تواند به عملکرد بهتر معده کمک کند.

۲. از دراز کشیدن بلافاصله بعد از غذا خودداری کنید

اگر بلافاصله بعد از غذا خوردن دراز بکشید، احتمال رفلاکس معده و احساس سوزش افزایش می‌یابد. بهتر است حداقل ۲ تا ۳ ساعت بعد از خوردن غذا در حالت نشسته یا ایستاده بمانید.

۳. زنجبیل

زنجبیل به دلیل خواص ضدالتهابی و آرام‌بخش، یک درمان طبیعی برای تهوع و سوء‌هاضمه محسوب می‌شود. می‌توانید آن را به‌صورت چای زنجبیل، زنجبیل تازه یا پودر زنجبیل در غذا مصرف کنید.

۴. رژیم BRAT

رژیم BRAT شامل موز، برنج، پوره سیب و نان تُست می‌شود. این غذاها ملایم هستند، به‌راحتی هضم می‌شوند و به کاهش اسهال و تحریک معده کمک می‌کنند.

۵. پرهیز از سیگار و الکل

سیگار کشیدن و نوشیدن الکل می‌توانند باعث تحریک دیواره معده شده و سوء‌هاضمه و رفلاکس را تشدید کنند. اگر معده‌تان حساس است، بهتر است از این موارد دوری کنید.

۶. اجتناب از غذاهای سنگین و نفاخ

مصرف غذاهای چرب، سرخ‌شده، ادویه‌دار و پر از فیبر نامحلول می‌تواند معده را تحریک کند و باعث نفخ و درد شود. در صورت ناراحتی معده، بهتر است از غذاهای سبک‌تر و قابل‌هضم استفاده کنید.

۷. جوش شیرین

ترکیب نصف قاشق چای‌خوری جوش شیرین در یک لیوان آب می‌تواند به خنثی کردن اسید معده و کاهش سوء‌هاضمه کمک کند. البته، این روش باید با احتیاط انجام شود، زیرا مصرف بیش‌ازحد جوش شیرین ممکن است تعادل اسیدی بدن را مختل کند.

۸. انجیر

انجیر حاوی آنزیم‌های طبیعی است که به بهبود عملکرد گوارش کمک می‌کنند. مصرف انجیر تازه یا خشک می‌تواند به کاهش یبوست و تنظیم حرکات روده کمک کند.

۹. آلوئه‌ورا

آب آلوئه‌ورا می‌تواند به کاهش التهاب معده، رفلاکس اسیدی و تحریکات گوارشی کمک کند. همچنین برخی تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف آلوئه‌ورا ممکن است به بهبود زخم معده نیز کمک کند.

۱۰. ریحان

ریحان به دلیل خواص ضدباکتریایی و ضدالتهابی، می‌تواند به کاهش نفخ و سوء‌هاضمه کمک کند. اضافه کردن برگ‌های تازه یا خشک‌شده‌ی ریحان به غذا یا دم‌کردن آن به شکل چای، می‌تواند به آرام شدن معده کمک کند.

۱۱. برنج

برنج سفید، به دلیل هضم آسان، یکی از بهترین غذاها برای زمانی است که معده حساس شده است. مصرف برنج ساده و بدون ادویه می‌تواند به جذب مایعات اضافی و کاهش اسهال کمک کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در بیشتر موارد، ناراحتی معده موقتی است و با روش‌های خانگی تسکین پیدا می‌کند. اما اگر علائم شدید یا طولانی‌مدت باشند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. در صورت مشاهده علائم زیر، فوراً به پزشک مراجعه کنید:

درد شدید و ناگهانی در شکم
تعریق شدید همراه با درد معده
درد یا حساسیت زیاد در شکم هنگام لمس
استفراغ خونی یا استفراغی که شبیه تفاله قهوه باشد
مدفوع سیاه، خونی یا چسبناک
مشکل در دفع ادرار، مدفوع یا گاز
مشکل در تنفس یا درد در قفسه سینه
کاهش وزن ناگهانی یا بی‌اشتهایی شدید
زردی پوست و چشم‌ها (یرقان)

جمع‌بندی

برای کاهش ناراحتی معده، می‌توانید از غذاهای طبیعی و ملایم مانند زنجبیل، بابونه، نعناع و شیرین‌بیان استفاده کنید. همچنین، خوراکی‌هایی مانند پاپایا و موز سبز می‌توانند به بهبود هضم کمک کنند.

اگر دچار نفخ و گاز معده هستید، حذف غذاهای سرشار از FODMAPs ممکن است علائم را کاهش دهد. غذاهای حاوی پروبیوتیک مانند ماست و کفیر نیز می‌توانند به تنظیم گوارش و سلامت روده کمک کنند. اگر دوست دارید بدانید ماست پروبیوتیک چیست؟ باید بگوییم که، ماست پروبیوتیک به ماستی گفته می‌شود که حاوی برخی از انواع پروبیوتیک است، که میکروارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که وقتی به مقدار کافی مصرف شوند، مزایای سلامتی برای بدن دارند.

در صورت همراه بودن اسهال یا استفراغ با ناراحتی معده، مصرف مایعات شفاف و الکترولیت‌ها بسیار مهم است. همچنین، غذاهای سبکی مانند برنج، نان تُست و کراکر می‌توانند به کاهش تحریک معده کمک کنند. اگر ناراحتی معده به‌طور مداوم ادامه داشت، حتما به پزشک مراجعه کنید.

سوالات متداول