با اینکه کریسمس در یکی از سردترین ماههای سال قرار دارد، اما گرمایی با خود میآورد که شبیه هیچ فصل دیگری نیست. این جشن که ریشه در آیین مسیحی و تولد عیسی مسیح دارد، بهمرور زمان به سنتی جهانی تبدیل شده و مردم با پیشینههای گوناگون آن را گرامی میدارند؛ فصلی که با مهربانی، بخشندگی و لذت سادهی کنار هم بودن شناخته میشود.
کریسمس حالوهوای خاصی دارد. این حس را میشود در شبهای آرام زمستانی دید، زیر نور چراغهای کوچک و گرم، در فیلمهایی که از عشق و خانواده میگویند، در یک فنجان شکلات داغ و در بوی کاج و دارچینی که فضای خانه را پر میکند.
بیش از دو میلیارد نفر در بیش از ۱۶۰ کشور دنیا این مناسبت را به شکلهای گوناگون جشن میگیرند و مثل بیشتر جشنها و دورهمیها، غذا نقش مهمی در آن دارد. در هر کشور، خوراکیهای این فصل بازتابی از فرهنگ محلی، رسمهای خانوادگی و روح مهماننوازی هستند. این خوراکیها چه در روز کریسمس سرو شوند و چه در روزهای اطراف آن، طعمشان همان حسی را در خود دارد که هویت این فصل را میسازد.
اگر شما هم دوست دارید بدانید چه غذاهایی در نقاط مختلف جهان به بخشی از سنتهای کریسمس تبدیل شدهاند، در ادامه با چند نمونهی جالب و متفاوت آشنا میشوید. این فهرست قرار نیست همهی غذاهای کریسمسی دنیا را شامل شود، اما میتواند تصویری کلی از بعضی غذاها و وعدههای محبوب این مناسبت در کشورهای مختلف به شما بدهد.
غذاهای سنتی کریسمس از نقاط مختلف جهان
در هر گوشهی دنیا، غذاهای کریسمس رنگوبوی همان جایی را دارند که در آن پخته میشوند. از روستاهای سرد و برفی اروپا تا سواحل گرم استرالیا، این غذاها با سنتها، آبوهوا و فرهنگ هر منطقه گره خوردهاند. بعضی از آنها غذای اصلی کریسمس هستند و بعضی دیگر بهعنوان دسر سرو میشوند، اما تمام آنها به شکلی حالوهوای گرمتری به جشن میبخشند.
ده غذایی که در ادامه میآیند، نمونههایی از تنوع آشپزی کریسمس در جهان هستند. هرکدام تحت تأثیر تاریخ و فرهنگ غذایی کشور خود شکل گرفتهاند و دستور پختشان سالها است که در خانوادهها و نسلها دستبهدست شده است.
بوقلمون بریان
(بریتانیا، کانادا و فرانسه)
در بسیاری از کشورها، بوقلمون بریان بخش اصلی شام کریسمس است. این پرندهی بزرگ که معمولاً بین ۵ تا ۹ کیلوگرم وزن دارد، غذای اصلی سفره است و بقیهی خوراکیها در کنار آن معنا پیدا میکنند.
گفته میشود رسم پخت بوقلمون برای کریسمس از قرن شانزدهم در انگلستان آغاز شده است. اندازهی بزرگ این پرنده باعث میشد یک بوقلمون برای سیر کردن یک خانوادهی کامل کافی باشد و به همین دلیل انتخابی مناسب برای جشن و دورهمی به شمار میرفت. بهمرور زمان، بوقلمون به نمادی از گردهمایی خانوادگی و بخشندگی در ایام تعطیلات تبدیل شد.
این سنت از ضیافتهای جشن در انگلستان قرن شانزدهم ریشه میگیرد؛ زمانی که بوقلمون بهتدریج جای غاز را بهعنوان غذای اصلی کریسمس گرفت. امروزه، بوقلمون بریان نشانهای از فراوانی و کنار هم بودن خانوادهها در فصل زمستان است.
نکات مهم برای آمادهکردن بوقلمون بریان:
- خواباندن بوقلمون در آبنمک از شب قبل برای حفظ رطوبت و طعم
- پر کردن داخل شکم بوقلمون با پیاز، سبزیهای معطر و کرفس برای عطر بهتر
- پخت در دمای ۱۶۵ درجهی سانتیگراد به مدت حدود ۱۵ دقیقه برای هر نیم کیلو
- پوشاندن بوقلمون با فویل در زمان پخت برای جلوگیری از بیشازحد برشته شدن
- استراحت دادن بوقلمون حداقل ۳۰ دقیقه قبل از برش، تا گوشت آن آبدار بماند
تاماله
(مکزیک و آمریکای لاتین)
تاماله نوعی خمیر نرم ذرت است که با مواد مختلف پر میشود، در برگ ذرت پیچیده و بخارپز میشود. این غذا بخش جدانشدنی کریسمس در مکزیک و بسیاری از کشورهای آمریکای لاتین است. خودِ فرآیند تهیهی تاماله هم بخشی از جشن به حساب میآید؛ جایی که خانوادهها در دورهمیهایی به نام «تامالادا» کنار هم جمع میشوند. در این گردهماییهای طولانی، نسلهای مختلف با هم کار میکنند، حرف میزنند، میخندند و صدها تاماله را با دست آماده میکنند.
هر تاماله با دقت آماده میشود. ابتدا خمیر ذرت روی برگ ذرتِ خیسشده پهن میشود، بعد با مواد مختلف پر میشود، تا میخورد و بخارپز میشود تا بافتی نرم و لطیف پیدا کند. مواد داخل تاماله بسته به منطقه و سلیقهی هر خانواده فرق میکند، اما اصل ماجرا همیشه یکی است: کنار هم بودن و شریک شدن غذا با عزیزان.
از رایجترین ترکیبهای داخل تاماله میتوان به اینها اشاره کرد:
- گوشت خوک با سس فلفل قرمز
- مرغ با سس سبز توماتیلو
- لوبیای سیاه همراه با پنیر
- آناناس و دارچین برای نوع شیرین
کیک رول کریسمسی (بوش دو نوئل)
(فرانسه و سوئیس)
بوش دو نوئل، یا کیک رول کریسمس، یکی از خوشمزهترین شرینیهای کریسمسی در فرانسه و سوئیس است. ریشهی این دسر به رسم قدیمی سوزاندن یک کندهی چوب در شومینه در شب کریسمس برمیگردد؛ رسمی که باور داشتند گرما و خوششانسی به خانه میآورد. بوش دو نوئل همین نماد را به شکلی خوراکی و شیرین روی میز کریسمس زنده میکند.
خود کیک از یک لایه کیک اسفنجی سبک تشکیل شده که دور کرم کرهای یا گاناشی غلیظ پیچیده میشود. طعمهایی مثل شکلات، شاهبلوط یا پرالین از انتخابهای رایجِ کرم کرهای برای این شیرینی هستند. بعد از رول شدن، روی کیک را با لایهای از کرم میپوشانند و بافتی شبیه پوست درخت به آن میدهند. تزیین نهایی هم معمولاً با جزئیات ظریف و فانتزی انجام میشود؛ مثل قارچهای مرنگی، زغالاختهی شکری یا برگهای هالی (برگ سبز تزیینی کریسمس با میوههای قرمز، نماد زمستان و جشن) که کمی پودر قند روی آنها نشسته است.
از ترکیبهای طعمی کلاسیک این کیک میتوان به این موارد اشاره کرد:
- شکلات تلخ همراه با کرم کرهای قهوه
- کرم شاهبلوط
- پرالین با فندق
اشتولن
(آلمان)
اشتولن نانی شیرین و سنگین است که در ایام کریسمس در سراسر آلمان پخته میشود و روی آن را سخاوتمندانه با پودر قند میپوشانند. بافت متراکم و کرهای آن معمولاً پر است از:
- میوههای خشک مانند کشمش، مویز و پوست مرکبات شیرینشده
- بادام یا مغز مارزیپان (شیرینی بادامی مشهور آلمانی) درون نان
- ادویههای گرم مثل هل، دارچین و جوز هندی
میگویند شکل این نان یادآور نوزاد مسیح است که در قنداق پیچیده شده و به همین دلیل جایگاه ویژهای روی سفرهی کریسمس آلمانیها دارد. شهر درسدن هر سال جشن «اشتولنفِست» را برگزار میکند؛ جشنی که قدمت چندصدسالهی این سنت را گرامی میدارد.
جالب است بدانید اشتولن با گذشت زمان خوشطعمتر میشود. معمولاً آن را محکم میپیچند و چند هفته کنار میگذارند تا طعمها بهتر به خورد هم بروند. بعد، نان را به برشهای نازک تقسیم میکنند و همراه با قهوه داغ سرو میکنند.
پانتونه
(ایتالیا)
پانتونه نان مخصوص کریسمس در ایتالیا است. نانی بلند و گنبدیشکل با بافتی نرم و سبک و پوستهای طلاییرنگ که بهراحتی با دیدنش میشود حالوهوای جشن را حس کرد.
پانتونه که ریشهاش به شهر میلان برمیگردد، نانی شیرین است که آمادهکردنش چند روز زمان میبرد. بافت سبک و طعم ملایم آن حاصل تخمیر طبیعی است؛ فرآیندی آهسته که به نان هم لطافت و هم کمی مزهی خاص میدهد. پانتونهی سنتی معمولاً با کشمش و پوست مرکبات شیرینشده پر میشود، اما در نسخههای امروزی، طعمهایی مثل شکلات، پسته یا کرم مرکبات هم به آن اضافه شدهاند.
پخت پانتونه برای بسیاری از خانوادهها خودش یک رسم کریسمسی است. بوی نانی که در فر میپزد، برای خیلیها نشانهی واقعی رسیدن کریسمس است.
از محبوبترین انواع پانتونه میتوان به اینها اشاره کرد:
- شکلات و فندق
- کرم پسته
- پانتونه با طعم لیمونچلو
- نسخههای شور همراه با پنیر
پودینگ کریسمس
(بریتانیا)
پودینگ کریسمس یکی از دسرهای کلاسیک و دوستداشتنی بریتانیایی است؛ دسری پر از ادویه و میوههای خشک. این دسر که به نام «پودینگ آلو» هم شناخته میشود، معمولاً هفتهها یا حتی ماهها قبل از کریسمس آماده میشود تا میوههای خشک فرصت داشته باشند خیس بخورند و طعمها بهخوبی جا بیفتند. با وجود نامش، این پودینگ هیچ آلویی ندارد؛ چون در انگلستان قرون وسطی، واژهی «آلو» بهطور کلی به میوهی خشک گفته میشد.
درستکردن پودینگ اغلب یک کار خانوادگی است. هرکسی نوبتی مایهی غلیظ آن را هم میزند و آرزویی میکند. بعضیها هنوز هم طبق رسم قدیمی، سکهای داخل پودینگ میاندازند که نماد خوششانسی است. روز کریسمس، پودینگ دوباره بخارپز میشود، روی آن شربت گرم میریزند و در حالی که شعلهور است، با افتخار به سر میز آورده میشود.
مواد طعمی اصلی این دسر شامل:
- کشمش، مویز و خرما
- پیه یا کره
- شکر تیره و شیرهی قند
- برندی یا رام
ژامبون کریسمسی
(ایالات متحده و اسکاندیناوی)
ژامبون یکی از غذاهای رایج کریسمس در آمریکا و کشورهای اسکاندیناوی است. ریشهی این سنت به زمانی برمیگردد که هنوز یخچال وجود نداشت و گوشت خوک در پاییز نگهداری میشد تا در ماه دسامبر آمادهی مصرف باشد. امروزه، ژامبون یا غذای اصلی سفره است یا در کنار بوقلمون سرو میشود.
آنچه ژامبون کریسمسی را خاص میکند، لعاب روی آن است؛ لعابی که در هر منطقه با طعمهای متفاوتی آماده میشود. از محبوبترین ترکیبها میتوان به این موارد اشاره کرد:
- عسل و خردل دیژون
- شکر قهوهای و میخک
- شیرهی افرا و بوربون
- خردل اسکاندیناویایی و خردهنان چاودار
غاز بریان
(آلمان و اتریش)
پیش از آنکه بوقلمون جای خود را روی سفرههای کریسمس باز کند، غاز بریان غذای اصلی جشنهای زمستانی در اروپای مرکزی بود و در آلمان و اتریش هنوز هم همینطور است. گوشت پرچرب غاز نیاز به پخت دقیق دارد تا چربی آن خارج شود و پوستش ترد و طلایی شود.
بهطور سنتی، داخل شکم غاز را با سیب، پیاز و سبزیهای معطر پر میکنند تا طعم آن متعادل شود. چربیای که هنگام پخت خارج میشود هم دور ریخته نمیشود و در طول زمستان برای پخت سیبزمینی و غذاهای دیگر به کار میرود.
مخلفات رایج غاز بریان عبارتاند از:
- کلم قرمز پختهشده با سیب
- دامپلینگ سیبزمینی
- شاهبلوط برشته
- سس سیب
پاولوا
(استرالیا و نیوزیلند)
پاولوا با پوستهی ترد و مغز نرم و سبک خود، انتخابی ایدهآل برای کریسمسهای تابستانی استرالیا و نیوزیلند است. روی این دسر را با خامهی زدهشده و میوههای تازه و رنگارنگ استوایی میپوشانند. پاولوا طراوت خاصی به سفرهی کریسمس میآورد، بهویژه در روزهایی که هوا گرم است.
استرالیا و نیوزیلند هر دو خود را صاحب این دسر میدانند. نام پاولوا از بالرین مشهور، آنا پاولوا، گرفته شده و به دههی ۱۹۲۰ برمیگردد. بافت سبک و هوادار این دسر را شبیه ظرافت حرکات او میدانند و تزیینات رنگارنگش هم یادآور حالوهوای شاد و آرام کریسمس در نیمکرهی جنوبی است.
میوههایی که بهطور سنتی روی پاولوا قرار میگیرند شامل این موارد هستند:
- توتفرنگی، بلوبری و تمشک
- برشهای کیوی
- پالپ میوهی پَشنفروت
- انبه و دیگر میوههای استوایی
کلوچههای زنجبیلی
(آلمان، سوئیس، اسکاندیناوی و ایالات متحده)
از آدمکهای خندان زنجبیلی گرفته تا خانههای پرجزئیات پوشیده از آبنبات، کمتر شیرینیای به اندازهی نان زنجبیلی با کریسمس گره خورده است. این کلوچههای معطر که با ادویههای گرم تهیه میشوند، قالب میخورند، برش داده میشوند و اغلب با دقت تزیین میشوند و در اروپا و آمریکای شمالی جایگاه ویژهای دارند.
ریشهی کلوچههای زنجبیلی به اروپا در قرون وسطی برمیگردد؛ زمانی که نانواها خمیر را به شکل حیوانات، قدیسان و نقشهای پیچیده برای جشنها و بازارهای زمستانی آماده میکردند. این سنت هنوز هم در جاهایی مثل بازارهای کریسمس آلمان زنده است؛ جایی که کلوچههای تزیینی هم از غرفهها آویزان میشوند و هم روی شاخههای درخت کریسمس دیده میشوند.
خمیر کلوچههای زنجبیلی با شیره و ادویههای گرم مثل زنجبیل، دارچین و میخک طعمدار میشود. وقتی خمیر پهن و قالب زده میشود، کلوچهها به بستری برای خلاقیت تبدیل میشوند. افراد در هر سنی دور هم جمع میشوند و آنها را تزیین میکنند. برای خیلیها، این لحظهی کنار هم بودن به همان اندازهی نتیجهی نهایی شیرین و لذتبخش است.
روشهای رایج تزیین کلوچههای زنجبیلی شامل این موارد میشود:
- کار با آیسینگ سلطنتی برای دورگیری، پر کردن یا ایجاد نقشهای ظریف
- پاشیدن ترافلهای رنگی برای درخشندگی و بافت
- استفاده از تکههای میوهی خشکشده یا شکری برای رنگ و حس جویدنی
- اضافه کردن دانههای نقرهای تزئینی برای جلوهای کلاسیک و شیک
غذاهای کریسمسی دیگر از سراسر جهان
علاوه بر این ده غذای شناختهشده، سفرههای کریسمس در کشورهای مختلف با خوراکیهای متنوع دیگری هم کامل میشوند؛ غذاهایی که بازتابی از طعمهای محلی و سنتهای هر منطقه هستند.
در کبک، خانوادهها «تورتیه» سرو میکنند؛ نوعی پای گوشتی معطر که با گوشت خوک یا شکاری تهیه میشود. در فیلیپین، «لِچون» یا خوک کامل بریانشده غذای اصلی جشن است. در آرژانتین، «ویتل تونه» که از برشهای نازک گوشت گوساله با سس خامهای تُن ماهی درست میشود، جایگاه ویژهای روی سفره دارد. در لهستان هم «ماکوویتس»، نان رولشدهی شیرین با دانههای خشخاش، پایان نمادینی برای شام شب کریسمس به حساب میآید.
این غذاهای محلی نشان میدهند که سنتهای کریسمس چطور با مواد اولیهی در دسترس، شرایط آبوهوایی و رسمهای قدیمی هر فرهنگ هماهنگ شدهاند.
