دو استان مازندران و گیلان از جمله مناطق مهم ایران در آشپزی ایرانی بهشمار میآیند و بسیاری عاشق غذاهای متنوعی هستند که در این دو استان پخت میشوند. در آشپزی این منطقه، همهچیز بر پایه سادگی و هماهنگی با طبیعت شکل گرفته است. مواد اولیه مستقیماً از طبیعت برداشت میشود و میتوان تازگی آنها را در تکتک غذاهای شمالی حس کرد. حتی شاهد هستیم که دستورپخت غذاهای این شهرها نسل به نسل منتقل شدهاند و بدون هیچ تغییری، کماکان اصالت خود را حفظ کردهاند. نتیجه، غذاهایی با طعم و عطر بسیار عالی شده است که باعث شده در سالهای اخیر، غذاهای سنتی گیلان توجه جهانی را به خود جلب کردهاند و برخی از آنها در فهرست میراث ناملموس یونسکو به ثبت شوند.
در دستورپخت غذاهای شمالی خبری از افراط در ادویه یا ترکیبهای پیچیده نیست و تعادلی میان طعمهای ترش، شیرین، تند و ملایم وجود دارد. تعداد غذاهای شمالی بسیار زیاد است و در این مقاله قرار است برخی از خوشمزهترین و محبوبترین غذاهای شمالی را نام ببریم که به هر دو شهر تعلق دارند.
1. کباب ترش
اگر اهل امتحان کردن غذاهای محلی گیلان باشید، حتماً نام «کباب ترش» به گوشتان خورده است. یک کباب اصیل شمالی که برخلاف بسیاری از کبابهای ایرانی که با ادویه مزهدار میشوند، با رب انار، گردو و سبزیجات معطر شمالی مزهدار میشود و طعم بسیار خوبی دارد.
مواد لازم برای تهیه کباب ترش
- گوشت قرمز (ترجیحاً راسته یا فیله گوساله یا گوسفندی): ۵۰۰ گرم
- رب انار: ۳ قاشق غذاخوری
- گردوی آسیابشده: ۵۰ گرم
- پیاز متوسط: ۱ عدد (رندهشده)
- سیر لهشده: ۲ حبه
- چوچاق یا خالواش (در صورت در دسترس بودن): ۲ قاشق غذاخوری
- روغن زیتون: ۲ قاشق غذاخوری
- نمک و فلفل: به مقدار لازم
طرز تهیه کباب ترش
- گوشت راسته یا فیله را به تکههای مکعبی متوسط برش دهید. اگر از گوشت گوسفندی استفاده میکنید، بهتر است قسمتهای نرم و کمچرب را انتخاب کنید تا کباب آبدارتر شود.
- رب انار، گردوی آسیابشده، پیاز رندهشده، سیر لهشده، سبزی محلی (چوچاق یا خالواش)، روغن زیتون، نمک و فلفل را در یک کاسه بزرگ مخلوط کنید.
- تکههای گوشت را درون مواد بریزید و کاملاً ورز دهید تا همهی قسمتها پوشانده شوند. روی ظرف را بپوشانید و حداقل ۴ ساعت در یخچال بگذارید (ترجیحاً یک شب تا گوشت نرمتر و خوشطعمتر شود).
- پس از استراحت کافی، گوشتها را به سیخ بکشید. در صورت تمایل، میتوانید بین هر چند تکه گوشت، فلفل دلمهای یا گوجهفرنگی قرار دهید تا کباب خوشرنگتر و معطرتر شود.
- سیخها را روی ذغال با حرارت متوسط قرار دهید و مرتب بچرخانید تا گوشت به طور یکنواخت بپزد. هر طرف کباب حدود ۸ تا ۱۰ دقیقه زمان نیاز دارد تا مغزپخت شود. اگر از گریل استفاده میکنید، دمای متوسط را انتخاب کنید تا کباب خشک نشود.
2. خورشت اناربیج
خورشت اناربیج، یکی از اصیلترین و خوشطعمترین خورشتهای گیلانی است که طعمی منحصربهفرد دارد. از نظر ظاهری، این خورشت شباهت زیاد با فسنجان دارد، اما از نظر طعم و عطر تفاوتهایی با این خورشت سنتی ایرانی دارد.
مواد لازم برای تهیه خورشت اناربیج
- گردو: ۲۰۰ گرم (آسیاب شده)
- گوشت چرخکرده: ۳۰۰ گرم (ترجیحاً مخلوط گوساله و گوسفند)
- سبزی محلی: ۲۰۰ گرم (شامل چوچاق، جعفری، گشنیز و نعناع)
- دانه انار آسیابشده: نصف پیمانه
- آب انار ترش: ۱ لیوان (یا رب انار ترش ۲ قاشق غذاخوری)
- پیاز: ۱ عدد متوسط (ریز رندهشده)
- نمک، فلفل و زردچوبه: به مقدار لازم
- روغن: به مقدار لازم
طرز تهیه خورشت اناربیج
- ابتدا گردو را آسیاب کرده و در یک قابلمه بدون روغن روی حرارت ملایم تفت دهید تا عطر آن آزاد شود. مراقب باشید که گردو نسوزد، چرا که این کار باعث تلخ شدن خورشت خواهد شد. سپس ۲ لیوان آب سرد اضافه کنید و اجازه دهید گردو با حرارت کم به روغن بیفتد.
- سبزیها را ریز خرد کنید و در مقدار کمی روغن تفت دهید تا رنگشان تغییر کند. در یک کاسه جداگانه، گوشت چرخکرده را با پیاز رندهشده، نمک، فلفل و زردچوبه مخلوط کنید و خوب ورز دهید. سپس آن را به شکل کوفتههای کوچک درآورده و در مقدار کمی روغن تفت دهید تا سرخ شوند.
- بعد از اینکه گردو شروع به روغن انداختن کرد، سبزی تفت دادهشده و دانه انار آسیابشده را به آن اضافه کنید. سپس گوشتهای قلقلی را هم داخل قابلمه بگذارید. بعد از چند دقیقه، آب انار را به خورشت اضافه کنید. حرارت را کم کنید و اجازه دهید خورشت به آرامی جا بیفتد.
- خورشت اناربیج باید حداقل ۲ تا ۳ ساعت با حرارت ملایم بپزد تا گردو کاملاً روغن بیندازد. اگر خورشت بیش از حد غلیظ شد، مقدار کمی آب جوش اضافه کنید.
- وقتی خورشت به غلظت مناسب رسید، آن را با کته گیلانی یا نان تازه سرو کنید.
3. باقلا قاتق
باقلا قاتق، که در گیلکی به آن «باقلا خورشت» نیز گفته میشود، یک خوراک گیاهی و سرشار از پروتئین است که با باقلا رشتی درست میشود. این غذا هم در میان گیلانی بسیار محبوب است و هم مردم دیگر شهرها به آن علاقه دارند و در لیست غذاهای محبوب آنها جا باز کرده است. در ادامه طرز پخت باقلا قاتق این خورشت بینظیر شمالی را بیان خواهیم کرد.
مواد لازم برای تهیه باقلا قاتق
- باقلا رشتی: ۱ پیمانه (خشک یا تازه)
- شوید خشک: ۲ قاشق غذاخوری
- سیر: ۳ حبه (رنده شده یا له شده)
- تخممرغ: ۲ عدد
- روغن: ۲ قاشق غذاخوری
- نمک، فلفل و زردچوبه: به میزان لازم
- آب: ۲ لیوان
طرز تهیه باقلا قاتق
- اگر از باقلای خشک استفاده میکنید، آن را چند ساعت در آب خیس کنید تا پوست آن راحتتر جدا شود. سپس باقلای پوستکنده را کنار بگذارید.
- در یک قابلمه مناسب، روغن را گرم کنید و سیر لهشده را در آن تفت دهید تا عطر آن آزاد شود. سپس زردچوبه را اضافه کنید و هم بزنید تا مخلوط طلایی شود.
- باقلای آمادهشده را به قابلمه اضافه کنید و کمی تفت دهید. سپس، شوید خشک را روی مواد بریزید و هم بزنید.
- دو لیوان آب به قابلمه اضافه کنید، حرارت را کم کنید و درب قابلمه را بگذارید تا باقلا نرم شود. حدود ۳۰ دقیقه زمان نیاز است تا باقلا کاملاً بپزد.
- وقتی باقلا کاملاً پخت و آب خورشت غلیظ شد، تخممرغها را درون قابلمه بشکنید. بدون هم زدن، درب قابلمه را ببندید تا تخممرغها ببندند اما زردههای آنها کمی عسلی باقی بماند.
- بعد از ۱۰ دقیقه، غذا آماده است.
4. میرزا قاسمی
وقتی صحبت از غذاهای شمال ایران به میان میآید، نمیتوان از میرزا قاسمی چشمپوشی کرد. نام این غذا برگرفته از نام «میرزا قاسم خان والی»، حاکم رشت در دوره قاجار است که این خوراک را ابداع کرد و محبوبیت آن چنان بالا گرفت که به مرور در سراسر ایران شناخته شد. در ادامه طرز تهیه میرزا قاسمی شمالی را بیان خواهیم کرد.
مواد لازم برای تهیه میرزا قاسمی
- بادمجان درشت: ۳ عدد
- گوجهفرنگی: ۲ عدد
- سیر: ۳ تا ۴ حبه
- تخممرغ: ۲ عدد
- روغن یا کره: ۲ قاشق غذاخوری
- نمک، فلفل و زردچوبه: به میزان لازم
- رب گوجهفرنگی (اختیاری): ۱ قاشق غذاخوری
طرز تهیه میرزا قاسمی
- راز خوشمزگی میرزا قاسمی در کباب کردن بادمجانهاست. بادمجانها را روی شعلهی مستقیم گاز، زغال یا در فر با حرارت بالا کباب کنید تا پوست آنها کاملاً سیاه شود.
- پس از خنک شدن، پوست بادمجانها را جدا کنید و گوشت آنها را با چاقو یا گوشتکوب له کنید. دقت کنید که تمام قسمتهای سوختهی پوست را جدا کنید تا غذا تلخ نشود.
- در یک تابه، روغن یا کره را گرم کنید و سیر رنده شده را در آن تفت دهید تا عطر آن بلند شود. سپس زردچوبه را اضافه کنید.
- گوجهفرنگیها را پوست گرفته و رنده کنید، سپس آن را به تابه اضافه کنید و اجازه دهید آب اضافی آن تبخیر شود. در این مرحله، اگر دوست دارید، میتوانید یک قاشق رب گوجهفرنگی برای رنگدهی به غذا اضافه کنید.
- بادمجانهای لهشده را به ترکیب گوجه و سیر اضافه کنید و همهی مواد را خوب مخلوط کنید. اجازه دهید روی حرارت ملایم جا بیفتد.
- در یک گوشهی تابه، تخممرغها را بشکنید و بدون هم زدن اجازه دهید کمی ببندد، سپس آرام آنها را مخلوط کنید تا با مواد یکدست شوند.
5. ماهی شکمپر
ماهی شکمپر گیلانی یکی از غذاهای سنتی و اصیل استان گیلان است که ترکیبی از طعمهای تازهی شمال ایران را در خود جای داده است. این غذای خوشمزه، علاوه بر داشتن ارزش غذایی بالا، دارای طعمی بینظیر است که به دلیل استفاده از سبزیهای محلی و ادویههای خاص گیلان، یک تجربهی متفاوت و خاطرهانگیز را برای هر دوستدار غذا رقم میزند.
مواد لازم برای تهیه ماهی شکمپر
- ماهی سفید یا قزلآلا (ترجیحاً تازه و صید روز): ۱ عدد متوسط
- سبزیهای معطر (گشنیز، چوچاق، جعفری، نعناع): حدود ۱ پیمانه خردشده
- گردوی خردشده: حدود نصف پیمانه
- رب انار: ۲ قاشق غذاخوری
- پیاز رندهشده: ۱ عدد متوسط
- سیر لهشده: ۲ تا ۳ حبه
- ادویههای مخصوص: ۱ قاشق چایخوری نمک، نصف قاشق چایخوری فلفل سیاه، نصف قاشق چایخوری زردچوبه، یکچهارم قاشق چایخوری دارچین
- آبلیمو تازه: ۲ قاشق غذاخوری
- روغن زیتون یا روغن کنجد: ۲ قاشق غذاخوری
طرز تهیه ماهی شکمپر
- ابتدا ماهی را خوب بشویید و داخل شکمش را با دقت تمیز کنید. سپس آن را با مخلوطی از آبلیمو، نمک و فلفل ماساژ دهید و اجازه دهید حدود ۳۰ دقیقه در یخچال استراحت کند تا مزهدار شود.
- سبزیهای معطر را ریز خرد کنید و در یک تابهی کوچک با کمی روغن تفت دهید تا عطرشان آزاد شود. سپس سیر و پیاز را اضافه کنید و چند دقیقه دیگر تفت دهید. بعد از آن گردوی خردشده و رب انار را بیفزایید و به آرامی مخلوط کنید تا یک ترکیب غلیظ به دست آید.
- ترکیب آمادهشده را داخل شکم ماهی قرار دهید و با استفاده از نخ آشپزی یا خلال دندان، آن را ببندید تا مواد از داخل آن خارج نشوند.
- در یک تابهی بزرگ، مقدار کمی روغن زیتون بریزید و ماهی را با حرارت ملایم سرخ کنید تا دو طرف آن طلایی و برشته شود. در روش دیگر، میتوانید ماهی را داخل فر از قبل گرمشده با دمای ۱۸۰ درجهی سانتیگراد قرار دهید و حدود ۳۰ تا ۴۰ دقیقه بپزید. برای داشتن ماهیای نرمتر و آبدارتر، بهتر است در حین پخت، چند بار روی آن با قلممو از مخلوط کره و آبلیمو بمالید.
6. شامی کباب
شامی کباب یکی از غذاهای محبوب ایرانی است که در مناطق مختلف شمال به سبکهای متفاوتی تهیه میشود. در بین انواع طرز تهیه شامی کباب که در نقاط مختلف ایران طبخ میشود، شامی کباب گیلانی یکی از محبوبترین و خاصترین انواع آن است که با نام «شامی رشتی» نیز شناخته میشود.
مواد لازم برای تهیه شامی کباب
- گوشت چرخکرده (ترجیحاً مخلوط گوسفندی و گوساله): ۳۰۰ گرم
- لپه: ۱/۲ پیمانه
- تخممرغ: ۱ عدد
- پیاز متوسط: ۱ عدد
- سیر: ۲ حبه (اختیاری)
- نمک، فلفل، زردچوبه: به میزان لازم
- دارچین و پودر زیره (برای عطر بهتر): ۱/۲ قاشق چایخوری
- روغن برای سرخ کردن: به میزان لازم
طرز تهیه شامی کباب
- لپه را از چند ساعت قبل خیس کنید تا نفخش گرفته شود. سپس آن را با مقداری آب بپزید تا کاملاً نرم شود. بعد از پخت، آب اضافی آن را بگیرید و بکوبید یا در غذاساز بریزید تا کاملاً له شود.
- پیاز را رنده کرده و آب آن را بگیرید. گوشت چرخکرده، لپهی پختهشده، پیاز، سیر لهشده، ادویهها و تخممرغ را در یک کاسهی بزرگ با هم مخلوط کنید. مواد را خوب ورز دهید تا کاملاً یکدست شوند. اگر مایه خیلی شل بود، میتوانید مقدار کمی آرد نخودچی اضافه کنید.
- مایهی آمادهشده را حدود ۳۰ دقیقه در یخچال قرار دهید تا منسجمتر شود.
- پس از استراحت، مقداری از مایه را برداشته و به شکل دایرههای کوچک درآورید. میتوانید وسط هر شامی را با انگشت کمی فشار دهید تا هنگام سرخ شدن بهتر پخته شود. در یک ماهیتابه روغن ریخته و شامیها را با حرارت متوسط سرخ کنید تا طلایی و برشته شوند.
- اگر دوست دارید، میتوانید شامیها را در یک سس ساده از رب گوجهفرنگی و آبلیمو برای چند دقیقه قرار دهید تا نرمتر و خوشطعمتر شوند.
7. مرغ ناردونی
این غذای لذیذ و خوشرنگ که از خطه سرسبز شمال ایران میآید، طعمی ترش و شیرین، ظاهری دلربا و عطری بینظیر دارد و به همین خاطر، این غذا با مرغ به یکی از محبوبترین غذاهای مازندرانی تبدیل شده است.
مواد لازم برای تهیه مرغ ناردونی
- مرغ (ران یا سینه): ۴ تکه
- دانه انار تازه: ۱ پیمانه
- رب انار: ۳ قاشق غذاخوری
- پیاز: ۲ عدد متوسط
- سیر: ۲ حبه
- نمک، فلفل سیاه و زردچوبه: به مقدار لازم
- دارچین (اختیاری): یک مقدار
- روغن یا کره: به مقدار لازم
- آب جوش: ۱ لیوان
- شکر (در صورت تمایل): ۱ قاشق چایخوری
طرز تهیه مرغ ناردونی
- ابتدا پیازها را به صورت نگینی خرد کنید و در کمی روغن یا کره سرخ کنید تا طلایی شوند. سپس سیر خرد شده را اضافه کنید و برای یک دقیقه تفت دهید تا عطر آن بلند شود.
- مرغها را به مخلوط پیاز و سیر اضافه کنید و با زردچوبه، نمک و فلفل مزهدار کنید. اجازه دهید دو طرف مرغها کمی سرخ شوند تا سطح آنها طلایی شود.
- رب انار را در این مرحله اضافه کنید و کمی تفت دهید تا رنگ آن باز شود. سپس یک لیوان آب جوش روی مواد بریزید و اجازه دهید مرغ با حرارت ملایم بپزد.
- حدود ۱۰ دقیقه قبل از پایان پخت، دانههای انار را به خورش اضافه کنید تا هم رنگ غذا جذابتر شود و هم طعم تازه انار حفظ شود.
- پس از حدود ۴۵ دقیقه تا یک ساعت، مرغ ناردونی آماده است.
8. خورشت ترش واش
خورشت ترش واش یکی از غذاهای محلی گیلان است که با برگهای معطر گیاه ترش واش درست میشود و علاوه بر طعم دلپذیر، سرشار از خواص غذایی نیز هست. ترش واش، که به آن «شبدر ترشک» نیز میگویند، گیاهی خودرو و بومی مناطق شمالی ایران است. این گیاه به دلیل دارا بودن ویتامین C، فیبر و آنتیاکسیدانهای فراوان، به عنوان یک چاشنی طبیعی در غذاهای محلی به کار میرود.
مواد لازم برای تهیه خورشت ترش واش
- سینه مرغ: ۳۰۰ گرم
- سبزیجات (گشنیز، برگ چغندر، نعناع، جعفری، ترش واش، تره): ۲۰۰ گرم
- بادمجان: ۲ عدد متوسط
- خالواش: ۵۰ گرم
- سیر رندهشده: ۲ حبه
- آبغوره با آبنارنج: ۲ قاشق غذاخوری
- رب آلوچه: ۲ قاشق غذاخوری
- ادویه (نمک، فلفل، زردچوبه): به مقدار لازم
- گوجهفرنگی: ۲ عدد متوسط
- روغن: به مقدار لازم
- آب: حدود ۲ پیمانه
طرز تهیه خورشت ترش واش
- ابتدا سبزیجات و خالواش را خوب شسته و ریز خرد کنید. بادمجانها را پوست بگیرید و به صورت طولی یا حلقهای برش دهید. گوجهفرنگی را نیز رنده کنید.
- بادمجانهای برشخورده را با کمی نمک در آب قرار دهید تا تلخی آن گرفته شود. سپس آنها را خشک کرده و در روغن سرخ کرده و کنار بگذارید.
- در قابلمهای، سینه مرغ را با کمی روغن، زردچوبه، نمک و فلفل تفت دهید تا کمی طلایی شود.
- سیر رندهشده را اضافه کرده و کمی تفت دهید. سپس سبزیجات خردشده و خالواش را به قابلمه بیفزایید و روی حرارت ملایم تفت دهید تا عطر آن بلند شود.
- بعد از چند دقیقه، گوجهفرنگی رندهشده را اضافه کنید و بگذارید کمی سرخ شود. سپس آبغوره، آبنارنج و رب آلوچه را افزوده و مواد را مخلوط کنید.
- حدود ۲ پیمانه آب به قابلمه اضافه کنید، درب آن را بگذارید و اجازه دهید خورشت با حرارت کم بپزد و جا بیفتد. در ۱۰ دقیقه آخر، بادمجانهای سرخشده را روی خورشت قرار دهید.
9. خورشت شش انداز
خورشت شش انداز یکی از خوراکهای سنتی و اصیل ایرانی است که اصالت آن به خطهی گیلان برمیگردد. این خورشت طعم منحصربهفردی دارد و تقریبا میتوان آن را در دسته خورشتهای ملس قرار داد.
مواد لازم برای تهیه خورشت شش انداز
- بادمجان: ۴ عدد متوسط
- مغز گردو: ۱۵۰ گرم
- رب انار: ۳ قاشق غذاخوری
- پیاز: ۲ عدد متوسط
- سیر: ۳ حبه
- زردچوبه: ۱ قاشق چایخوری
- روغن: به مقدار لازم
- نمک و فلفل: به مقدار لازم
طرز تهیه خورشت شش انداز
- ابتدا بادمجانها را پوست گرفته و بهصورت مکعبی یا حلقهای خرد کنید. برای گرفتن تلخی بادمجان، آنها را با مقداری نمک به مدت ۲۰ دقیقه کنار بگذارید و سپس آبکشی کنید. بادمجانها را در مقداری روغن سرخ کنید تا طلایی شوند.
- در یک قابلمه مناسب، مقداری روغن ریخته و پیازهای خرد شده را با حرارت ملایم تفت دهید تا طلایی و کاراملی شوند. سپس سیر رندهشده را اضافه کنید و کمی تفت دهید تا عطر آن بلند شود.
- مغز گردوی خرد شده را به پیاز و سیر اضافه کنید و چند دقیقه تفت دهید تا روغن آن خارج شود.
- زردچوبه، نمک و فلفل را به مواد اضافه کنید و هم بزنید. سپس رب انار را به ترکیب بیفزایید و کمی تفت دهید تا خامی آن گرفته شود.
- بادمجانهای سرخ شده را به قابلمه اضافه کنید و با سایر مواد ترکیب کنید. حدود یک لیوان آب گرم به خورشت اضافه کنید و اجازه دهید با حرارت ملایم بجوشد تا طعمها به خوبی ترکیب شوند. این خورشت نباید خیلی آبکی باشد، بنابراین اگر احساس کردید آب آن زیاد شده، در انتهای پخت اجازه دهید کمی غلیظتر شود.
- حدود ۳۰ تا ۴۵ دقیقه زمان برای جا افتادن خورشت کافی است. پس از آن، خورشت را مزه کنید و در صورت نیاز، میزان ترشی یا نمک آن را تنظیم کنید.
10. کال کباب
کال کباب، پیشغذایی لذیذ و سرشار از خاصیت است که بیشتر در گیلان سرو میشود. آنچه کال کباب را متمایز میکند، ترکیب بادمجان کبابی با گردو و سبزیهای محلی همچون چوچاق و خلواش است که مطمئنا افراد زیادی را عاشق خود خواهد کرد.
مواد لازم برای تهیه کال کباب
- بادمجان: ۴ عدد متوسط
- گردو: ۱۰۰ گرم، ساییده شده
- سیر: ۲ حبه، لهشده
- آبغوره: ۳ قاشق غذاخوری
- خلواش و چوچاق: هر کدام ۱ قاشق غذاخوری، ریز خردشده (در صورت عدم دسترسی، نعناع و گشنیز جایگزین مناسبی هستند)
- نعناع خشک: ۱ قاشق چایخوری
- نمک، فلفل و ادویههای دلخواه: به میزان لازم
طرز تهیه کال کباب
- بادمجانها را روی شعلهی مستقیم یا در فر کباب کنید تا پوست آنها کاملاً سوخته و مغزشان نرم شود. سپس پوست سوخته را جدا کرده و گوشت بادمجان را با چاقو یا چنگال له کنید.
- بادمجان لهشده را در ظرفی بریزید و گردوی ساییدهشده را به آن اضافه کنید. سیر لهشده، سبزیهای معطر، آبغوره و نعناع را نیز افزوده و به خوبی مخلوط کنید.
- نمک، فلفل و ادویههای دلخواه را اضافه کنید و مواد را کاملاً ورز دهید تا یکدست شوند. سپس ظرف را در یخچال بگذارید تا طعمها به خورد هم بروند.
- کال کباب را در ظرفی زیبا بریزید و با گردوی خردشده، چند برگ سبزی تازه و کمی آبغوره تزئین کنید.
11. سیر واویج
سیر واویج یکی از غذاهای خوشعطر گیلانی است که با مواد اولیهای کاملاً در دسترس، اما طعمی منحصربهفرد تهیه میشود. این غذای سنتی، ترکیبی از برگ سیر تازه، تخممرغ و ادویههای پایهای است که بیشتر در روزهای سرد سال طرفداران خاص خود را دارد.
مواد لازم برای تهیه سیر واویج
- برگ سیر تازه: ۳ تا ۴ دسته (برگهای سبز و تازه، بدون ساقههای ضخیم)
- تخممرغ: ۳ تا ۴ عدد
- روغن: به مقدار لازم
- نمک، فلفل سیاه و زردچوبه: به مقدار کافی
طرز تهیه سیر واویج
- ابتدا برگهای سیر را به خوبی بشویید و اجازه دهید آب اضافی آنها گرفته شود. سپس برگها را ریز خرد کنید. دقت کنید که ساقههای ضخیم را جدا کرده و فقط قسمتهای نازکتر و برگها را استفاده کنید.
- یک تابه را روی حرارت متوسط قرار داده و مقداری روغن در آن بریزید. بعد از گرم شدن روغن، برگهای خردشده سیر را اضافه کنید و با حرارت ملایم تفت دهید. در این مرحله، مقدار کمی زردچوبه به برگ سیر اضافه کنید.
- وقتی برگ سیر کمی نرم شد و تغییر رنگ داد، وقت اضافه کردن تخممرغها است. میتوانید تخممرغها را مستقیماً داخل تابه بشکنید و هم بزنید یا ابتدا در یک کاسه هم زده و سپس به تابه اضافه کنید. در هر دو روش، باید آنها را با برگ سیر ترکیب کنید تا یک بافت یکدست به دست بیاید.
- در این مرحله، نمک و فلفل سیاه را اضافه کنید و اجازه دهید تخممرغها کاملاً بپزند. معمولاً ۳ تا ۵ دقیقه زمان کافی است تا سیر واویج آماده شود. بهتر است تخممرغها را بیش از حد هم نزنید تا غذا بافت بهتری داشته باشد.
12. ترش تره
یکی از این غذاهای اصیل و پرطرفدار گیلانی، ترش تره است. این خورشت با ترکیب سبزیجات محلی و چاشنیهای طبیعی تهیه میشود و مزهای متفاوت نسبت به دیگر خورشتهای سنتی ایرانی دارد. ترش تره را میتوان هم بهعنوان یک غذای اصلی با برنج سرو کرد و هم در کنار دیگر خوراکهای گیلانی لذت برد.
مواد لازم برای تهیه ترش تره
- سبزیجات معطر (گشنیز، جعفری، اسفناج، شوید و تره): ۵۰۰ گرم
- سیر: ۴ تا ۵ حبه
- تخم مرغ: ۲ عدد
- برنج: ۲ قاشق غذاخوری
- آبغوره: ½ لیوان
- نمک، فلفل و زردچوبه: به مقدار لازم
- روغن: به مقدار لازم
طرز تهیه ترش تره
- سبزیهای معطر را خوب شسته و ریز خرد کنید. سیرها را ریز خرد کرده یا رنده کنید.
- در یک تابه مناسب، مقداری روغن بریزید و سیرها را تفت دهید تا طلایی شوند. سپس زردچوبه را اضافه کنید و کمی هم بزنید تا بوی خامی آن گرفته شود.
- پس از سرخ شدن سیر، سبزیهای خردشده را به تابه اضافه کنید و با حرارت ملایم تفت دهید تا آب اضافیشان تبخیر شود و رنگشان کمی تغییر کند.
- برنج را که از قبل شستهاید، داخل سبزی بریزید و اجازه دهید با مقداری آب بپزد.
- وقتی برنج کاملاً پخته شد، آبغوره را اضافه کنید و هم بزنید تا مزهی ترش دلپذیر در غذا پخش شود.
- سپس تخممرغها را یکییکی در خورش بشکنید و به آرامی هم بزنید تا با مواد ترکیب شوند.
- پس از چند دقیقه که تخممرغها خودشان را گرفتند و خورش به غلظت مطلوب رسید، نمک و فلفل را تنظیم کنید و سپس غذا را از روی حرارت بردارید.
13. مرغ ترش
مرغ ترش یکی از آن غذاهایی شمالی است که در لیست غذاهای محبوب ایرانی قرار دارد. این غذای اصیل شمالی طعمی خاص و لذتبخش دارد و البته در شهرهای مختلف با ترکیب مواد مختلف درست میشود. در ادامه طرز تهیه مرغ ترش گیلانی را بیان خواهیم کرد.
مواد لازم برای تهیه مرغ ترش
- ران مرغ: ۵ عدد
- سبزی معطر (شوید، گشنیز، برگ سیر، جعفری، نعنا، تره، ترخون، چوچاق، زلنگ، خلواش، اناریجه و اوجی): ۲۰۰ گرم
- رب انار: ۲ قاشق غذاخوری
- گردو: ۳۰۰ گرم
- پیاز: ۱ عدد
- سیر: ۲ حبه
- فلفل و زردچوبه: به مقدار لازم
طرز تهیه مرغ ترش
- مرغها را خوب بشویید و با دستمال خشک کنید. سپس آنها را با کمی نمک، فلفل و زردچوبه ماساژ دهید و اجازه دهید حدود نیم ساعت استراحت کنند.
- یک تابه مناسب انتخاب کنید، مقداری روغن در آن بریزید و مرغها را با حرارت متوسط سرخ کنید تا طلایی و خوشرنگ شوند. بعد از سرخ شدن، مرغها را از تابه خارج کنید و کنار بگذارید.
- در همان تابه، پیاز خردشده را تفت دهید تا سبک و طلایی شود. سپس سیر رندهشده را اضافه کنید و برای چند ثانیه تفت دهید تا عطر آن بلند شود. در این مرحله، گردوی آسیابشده را هم اضافه کنید و کمی با حرارت کم تفت دهید.
- سبزیها را ریز خرد کرده و به مخلوط اضافه کنید. اجازه دهید سبزی کمی تفت بخورد تا رنگ آن تیرهتر شود. سپس رب انار را اضافه کنید و خوب هم بزنید. اگر رب انار شما خیلی ترش است، میتوانید کمی شکر به آن اضافه کنید تا مزه غذا متعادلتر شود.
- حالا نوبت اضافه کردن مرغهاست. آنها را به مخلوط اضافه کنید و مواد را خوب هم بزنید تا مرغ به همه طعمها آغشته شود.
- حدود یک تا یک و نیم لیوان آب جوش به تابه اضافه کنید، درب ظرف را بگذارید و اجازه دهید غذا با حرارت ملایم برای ۴۵ دقیقه تا یک ساعت بپزد.
14. آلو مسما
آلو مسما یکی از غذاهای اصیل و دلچسب گیلانی است که طعم ملسی دارد. این غذا در مناطق مختلف ایران به شیوههای گوناگونی تهیه میشود و طرز تهیه آن به روش گیلانیها، آن را به غذایی محبوب و لذیذ تبدیل کرده است.
مواد لازم برای تهیه آلو مسما
- مرغ سینه: ۶ تکه
- بادمجان: ۶ عدد
- گوجه فرنگی: ۴ عدد
- غوره: نصف لیوان
- پیاز: ۲ عدد
- رب گوجه: ۲ قاشق غذا خوری
- هویج: ۱ عدد
- سیر: ۲ حبه
- زعفران دم کرده: ۱ قاشق غذا خوری
- روغن مایع: به مقدار لازم
- نمک، فلفل، زردچوبه:به مقدار لازم
طرز تهیه آلو مسما
- پیاز را خلالی خرد کنید، سیر را له کنید و هویج را به حلقههای نازک برش بزنید. بادمجانها را پوست گرفته و به صورت طولی برش دهید. آنها را در آب و نمک بخوابانید تا تلخیشان گرفته شود.
- در یک قابلمه مناسب، مقداری روغن بریزید و پیازهای خرد شده را در آن تفت دهید تا سبک و طلایی شوند. سیر له شده را اضافه کنید و بعد از چند ثانیه، مرغها را داخل قابلمه قرار دهید. کمی زردچوبه، فلفل و نمک اضافه کنید و مرغ را از هر دو طرف سرخ کنید تا طلایی شود.
- رب گوجهفرنگی را اضافه کرده و خوب تفت دهید تا خامی آن گرفته شود. بعد از یکی دو دقیقه، حلقههای هویج و گوجهفرنگیهای خرد شده را اضافه کنید و اجازه دهید کمی نرم شوند. سپس نصف لیوان آب اضافه کنید و درب قابلمه را بگذارید تا مرغها خوب پخته و مزهها با هم ترکیب شوند.
- در این بین، بادمجانها را از آب نمک خارج کنید و با دستمال خشک کنید. سپس در یک تابه جداگانه با مقدار مناسبی روغن، آنها را سرخ کنید تا طلایی شوند. بادمجانهای سرخ شده را روی دستمال بگذارید تا روغن اضافیشان گرفته شود.
- وقتی مرغ نیمپز شد، غوره را اضافه کنید. این مرحله طعم ملس غذا را تنظیم میکند. کمی بعد زعفران دم کرده را هم اضافه کنید تا رنگ و عطر بینظیری به غذا بدهد.
- پس از اینکه مرغ به خوبی پخت، بادمجانهای سرخ شده را روی آن بچینید و اجازه دهید چند دقیقهای دیگر روی حرارت ملایم بماند. در این مرحله، اگر نیاز بود، کمی آب اضافه کنید تا خورش لعاب بیشتری داشته باشد.
15. خورشت فسنجان
خورشت فسنجان یکی از اصیلترین و محبوبترین غذاهای ایرانی است که در خطه شمال نیز به روشهای مختلفی و با مواد متنوع درست میشود. برخی در میان انواع طرز تهیه فسنجان، خورشت فسنجان را ترش دوست دارند، برخی شیرین و برخی هم چیزی بین این دو. این تفاوتها تنها در مقدار رب انار و شکر خلاصه نمیشود، بلکه در جزئیات پخت هم تفاوتهایی وجود دارد. در برخی مناطق شمال خصوصا گیلان، به جای گوشت قلقلی، از گوشت اردک یا مرغ استفاده میکنند و در جاهایی هم گردو را بیشتر تفت میدهند تا رنگ خورشت تیرهتر شود.
مواد لازم برای تهیه خورشت فسنجان
- گوشت چرخ کرده: ۵۰۰ گرم
- گردو: ۴۰۰ گرم
- پیاز: ۲ عدد
- رب انار: ۵ قاشق غذاخوری
- زعفران دم کرده: دو قاشق غذاخوری
- شکر: یک قاشق غذاخوری
- فلفل و نمک: به مقدار لازم
طرز تهیه خورشت فسنجان
- یکی از پیازها را رنده کنید و آب اضافیاش را بگیرید. گوشت چرخکرده را با پیاز، کمی نمک و فلفل مخلوط کنید و خوب ورز دهید تا چسبندگی پیدا کند.
- گلولههای کوچک به اندازه گردو درست کنید. در یک تابه کمی روغن بریزید و گوشتها را سرخ کنید تا قهوهای شوند. سپس کنار بگذارید.
- گردوها را در یک تابه بدون روغن کمی تفت دهید تا بوی آن بلند شود، اما مراقب باشید نسوزد. گردوهای تفتخورده را با حدود ۳ لیوان آب داخل قابلمه بریزید و بگذارید آرام بپزد.
- پیاز دوم را ریز خرد کنید و در قابلمه به همراه کمی روغن تفت دهید تا سبک و طلایی شود. رب انار را اضافه کنید و کمی تفت دهید تا طعم خامی آن گرفته شود.
- گوشتهای قلقلی را به قابلمه اضافه کنید. گردوی پختهشده را به همراه آبی که در آن جوشیده، به ترکیب اضافه کنید و هم بزنید.
- خورشت را روی حرارت کم قرار دهید و اجازه دهید حدود ۲ ساعت آرام بجوشد.
- زعفران دمکرده را در نیم ساعت پایانی اضافه کنید تا عطرش حفظ شود. در صورت تمایل، یک قاشق غذاخوری شکر اضافه کنید تا طعم خورشت بالانس شود.
16. اکبر جوجه
قصه اکبر جوجه از دهه ۳۰ شمسی شروع شد، زمانی که اکبر کلبادی، مؤسس این برند معروف، تصمیم گرفت در جاده شمال، یک غذای مخصوص و خاص به مشتریانش ارائه دهد. در آن زمان کمتر کسی تصور میکرد که یک مرغ سرخشده در کره، بتواند امضای یک رستوران و حتی یکی از لذیذترین غذاهای مازندران شود. اما چطوری اکبر جوجه درست کنیم؟
مواد لازم برای تهیه اکبر جوجه
- مرغ سایز کوچک (۵/۱ کیلوگرمی): ۱ عدد
- لیموترش متوسط: ۲ عدد
- کره: ۱۰۰ گرم
- آب: ۱ لیوان سر خالی
- زعفران دم کرده: ۲ قاشق
- فلفل دلمه: ۱ عدد
- نمک، فلفل سیاه و روغن: به میزان لازم
طرز تهیه اکبر جوجه
- ابتدا مرغ را تمیز بشویید و به دو نیم تقسیم کنید. سپس آب دو عدد لیموترش را بگیرید و همراه با زعفران دمکرده، کمی نمک و فلفل روی تمام سطح مرغ بمالید. مرغها، حداقل ۳ ساعت در یخچال استراحت کنند.
- بعد از مزهدار کردن، مرغ را همراه با ۱ لیوان آب، یک تکه فلفل دلمهای و باقیمانده سس زعفران و لیمو در قابلمهای بریزید. اجازه دهید با حرارت کم حدود ۳۰ تا ۴۰ دقیقه بپزد تا نرم شود، اما له نشود!
- در یک تابهی بزرگ، کره را با کمی روغن روی حرارت ملایم ذوب کنید. سپس تکههای مرغ را داخل آن سرخ کنید تا پوست آن کاملاً طلایی، ترد و خوشرنگ شود.
- برای درست کردن سس اکبر جوجه میتوانید رب انار، سیر و آبلیمو را با روغن زیتون ترکیب کنید و آن را در کنار مرغهای سرخشده قرار دهید و از مزهی آن لذت ببرید.
17. مرغ لونگی
لونگی در زبان محلی گیلانی به معنای «پر شده» است و همانطور که از نامش پیداست، این غذا با مرغی درست میشود که با موادی خوشعطر پر شده و سپس به آرامی پخته میشود. شاید بتوان آن را نوعی مرغ شکمپر شمالی دانست، اما راز تفاوت آن در ترکیب منحصربهفرد مواد داخل مرغ و شیوهی پخت خاص آن نهفته است.
مواد لازم برای تهیه مرغ لونگی
مواد لازم برای مرغ:
- مرغ کامل: یک عدد (حدود ۱.۵ کیلوگرم)
- نمک و فلفل: به مقدار لازم
- زردچوبه: یک قاشق چایخوری
- آبلیمو: دو قاشق غذاخوری
- کره: ۵۰ گرم
- روغن: دو قاشق غذاخوری
مواد لازم برای داخل شکم مرغ:
- گردوی خرد شده: ۱۵۰ گرم
- آلو خشک: ۸ عدد (خرد شده)
- پیاز متوسط: دو عدد (نگینی خرد شده)
- رب انار: سه قاشق غذاخوری
- سیر: دو حبه (رنده شده)
- نمک و فلفل: به مقدار لازم
طرز تهیه مرغ لونگی
- در ابتدا، پیاز خردشده را با مقدار کمی روغن در ماهیتابه تفت دهید تا طلایی شود. سپس گردوی خرد شده را اضافه کنید و کمی دیگر تفت دهید تا بوی خامی گردو گرفته شود.
- بعد از آن، سیر رنده شده، آلوهای خردشده، رب انار، نمک و فلفل را اضافه کنید و خوب مخلوط کنید. این ترکیب را حدود پنج دقیقه روی حرارت ملایم تفت دهید تا عطر مواد آزاد شود.
- مرغ را کاملاً تمیز کنید و با دستمال آشپزخانه خشک کنید. سپس داخل و خارج آن را با نمک، فلفل، زردچوبه، دارچین و آبلیمو مزهدار کنید.
- مواد آمادهشده را داخل شکم مرغ بریزید و با نخ مخصوص آشپزی یا خلال دندان، شکم مرغ را ببندید تا مواد هنگام پخت بیرون نریزند.
- در یک قابلمه یا تابهی بزرگ، مقداری کره و روغن زیتون بریزید و مرغ را در آن با حرارت ملایم سرخ کنید تا پوستش طلایی و کمی برشته شود. سپس دو لیوان آب اضافه کنید، درب قابلمه را بگذارید و اجازه دهید مرغ روی حرارت کم بهآرامی بپزد. این فرآیند حدود یک ساعت و نیم تا دو ساعت زمان میبرد.
- در صورت تمایل، میتوانید مرغ را در فر با دمای ۱۸۰ درجه سانتیگراد برای حدود یک ساعت و نیم بپزید.
18. واویشکا
اگر به دنبال یک غذای سنتی و خوشمزه از شمال ایران هستید، واویشکا یکی از گزینههای بسیار عالی است. طرز تهیه واویشکا با گوشت چرخ کرده برخلاف بسیاری از غذاهای ایرانی که پروسهی پخت طولانی دارند، سریع و آسان و بهخصوص برای شام یک گزینهی عالی است.
مواد لازم برای تهیه واویشکا
- گوشت چرخ کرده: ۰.۵ کیلوگرم
- پیاز (متوسط): ۳ عدد
- سیب زمینی (متوسط): ۲ عدد
- فلفل دلمهای قرمز: ۱ عدد
- ادویه (نمک، زرد چوبه و فلفل سیاه): به مقدار مورد نیاز
- گوجه فرنگی (بزرگ): ۶ عدد
- روغن مایع: به مقدار مورد نیاز
طرز تهیه واویشکا
- ابتدا پیازها را پوست بگیرید و به صورت نگینی خرد کنید. سیبزمینیها را نیز به مکعبهای کوچک تقسیم کنید و فلفل دلمهای را بعد از شستن، ریز خرد کنید. گوجهفرنگیها را رنده کرده یا در غذاساز پوره کنید.
- در یک تابهی مناسب مقداری روغن بریزید و پیازهای خردشده را در آن تفت دهید تا سبک و طلایی شوند. سپس گوشت چرخکرده را به پیاز اضافه کنید و با حرارت متوسط تفت دهید تا رنگ گوشت تغییر کند.
- بعد از تغییر رنگ گوشت، زردچوبه، فلفل سیاه و نمک را اضافه کنید و هم بزنید تا عطر ادویهها بلند شود. در ادامه فلفل دلمهای خردشده را اضافه کنید و چند دقیقه تفت دهید تا با گوشت ترکیب شود.
- گوجههای رنده شده را به تابه اضافه کنید و اجازه دهید مواد با هم ترکیب شوند. حرارت را کم کنید و درب تابه را بگذارید تا مخلوط به آرامی بپزد و آب گوجه کمی غلیظ شود.
- در یک تابهی دیگر مقداری روغن بریزید و سیبزمینیهای خردشده را سرخ کنید تا طلایی و برشته شوند.
- پس از غلیظ شدن سس گوجهفرنگی و پخته شدن کامل گوشت، سیبزمینیهای سرخشده را به مخلوط اضافه کنید و همهی مواد را به خوبی هم بزنید. اجازه دهید چند دقیقه دیگر مواد روی حرارت بمانند.
19. اسپنا ساک
اگر از طرفداران غذاهای شمالی و پرخاصیت هستید، «اسپنا ساک» یکی از گزینههایی است که نباید از دست بدهید. این غذا طعمی عالی دارد و همچنین، سرشار از مواد مغذی مورد نیاز بدن است.
مواد لازم برای تهیه اسپنا ساک
- گوشت: (گوسفندی یا گوساله) ۳۰۰ گرم، چرخکرده یا خردشده
- اسفناج: ۵۰۰ گرم، شسته و خردشده
- پیاز: ۱ عدد بزرگ، ریز خردشده
- هویج: ۱ عدد، رندهشده
- سیر: ۲ حبه، لهشده
- سبزیجات معطر: جعفری، گشنیز یا شوید به میزان دلخواه
- تخممرغ: ۲ عدد
- ادویهها: نمک، فلفل سیاه، زردچوبه، پاپریکا و کمی زیره
- روغن: به مقدار لازم برای تفت دادن
طرز تهیه اسپنا ساک
- پیاز را ریز خرد کنید و در تابهای با کمی روغن تفت دهید تا سبک و طلایی شود. سپس گوشت را اضافه کنید و اجازه دهید خوب سرخ شود تا تغییر رنگ دهد. هویج رندهشده را اضافه کنید و با گوشت و پیاز مخلوط کنید تا کمی نرم شود.
- اسفناج خردشده را به مواد اضافه کنید. اسفناج به سرعت حجم خود را از دست میدهد، بنابراین آن را کوتاه تفت دهید. در این مرحله، سیر لهشده و سبزیجات معطر را اضافه کنید و به مدت ۲ تا ۳ دقیقه دیگر تفت دهید.
- زردچوبه، فلفل سیاه، پاپریکا و کمی زیره را به ترکیب اضافه کنید. ادویهها را کمی تفت دهید تا بوی خامیشان گرفته شود.
- در یک کاسهی کوچک، تخممرغها را بشکنید و هم بزنید. سپس آن را به آرامی داخل تابه بریزید و مرتب هم بزنید تا با سایر مواد ترکیب شود.
- بعد از چند دقیقه، وقتی تخممرغ به خوبی با مواد ترکیب شد و غذا یکدست شد، تابه را از روی حرارت بردارید.
20. شوید قورمه
اگر به دنبال یک غذای ایرانی اصیل، خوشمزه و در عین حال متفاوت هستید، شوید قورمه گزینهای عالی در بین غذاهای شمالی است. این غذا طعمی ملس دارد و به انتخابی عالی برای وعدههای روزانه بهشمار میآید.
مواد لازم برای تهیه شوید قورمه
- مرغ: ۴ تکه (ترجیحاً ران یا سینه)
- شوید تازه: ۲۰۰ گرم (در صورت نبودن، شوید خشک نیز قابل استفاده است)
- پیاز: ۲ عدد متوسط (ریز خرد شده)
- آلوچه یا گوجه سبز: ۱۰ عدد
- لوبیا چشم بلبلی یا لوبیا قرمز: ۱ پیمانه
- شکر: ۱ قاشق غذاخوری
- نمک، فلفل و زردچوبه: به میزان لازم
- روغن: به مقدار کافی
طرز تهیه شوید قورمه
- ابتدا پیازهای خرد شده را با مقدار کمی روغن در قابلمهای مناسب تفت دهید تا طلایی و سبک شوند.
- مرغها را به پیاز اضافه کنید و با زردچوبه و فلفل تفت دهید تا کمی سرخ شده و مزه بگیرند.
- لوبیاها را که از قبل خیساندهاید، جداگانه بپزید و سپس به قابلمه اضافه کنید.
- شوید خرد شده را به مواد بیفزایید و کمی تفت دهید تا عطر آن آزاد شود.
- گوجه سبزها را به همراه شکر داخل قابلمه بریزید. اگر طعم ترش را بیشتر میپسندید، میتوانید مقدار شکر را کم کنید یا حذف نمایید.
- مقدار مناسبی آب به قابلمه اضافه کنید و اجازه دهید خورش با حرارت ملایم جا بیفتد. معمولاً حدود ۴۵ دقیقه تا یک ساعت زمان لازم است تا مواد به خوبی ترکیب شوند و خورش غلیظ شود.
- در پایان نمک غذا را اندازه کنید و در صورت نیاز، کمی فلفل یا ادویه دلخواه بیفزایید.
در این مقاله محبوبترین و البته لذیذترین غذاهای شمالی را نام بردیم و طرز تهیه آنها را بیان کردیم تا بتوانید تمام این غذاهای خوشمزه را در خانه درست کنید و از طعم و عطر آنها لذت ببرید. اگر برای تهیه هر کدام از این غذاها به مواد اولیه نیاز داشتید، میتوانید آنها را از اسنپ اکسپرس تهیه کنید. اسنپ اکسپرس، سوپرمارکت آنلاین است که سفارشات شما را سریع و فوری و در کمتر از ۳۰ دقیقه، تحویل میدهد. در اسنپ اکسپرس شما همچنین میتوانید قیمت کالاها و اقلام و اجناس گوناگون را باهم مقایسه کنید و از این طریق خرید مقرونبهصرفهتری را تجربه خواهید کرد.