یکی از جذابیت‌های سفره هفت‌سین برای ما ایرانی‌ها، معنایی است که هر کدام از اجزای این سفره دارند. سمنو یکی از مهم‌ترین اجزای تشکیل‌دهنده‌ی سفره هفت‌سین است که بسیاری آن را به دلیل طعم و خواصی که دارد، دوست دارند. سمنو در سفره هفت‌سین نمادی از برکت، رزق و روزی، قدرت، صبر، برازندگی، عدالت و مقاومت است. به دلیل تمام این مواردی که عنوان کردیم، حتما باید این خوراکی خوشمزه و مقوی را در سفره هفت‌سین قرار دهید.
اما یکی از زیباترین و شادترین رسم‌های ما ایرانی‌ها در زمان فرا رسیدن نوروز، مراسم سمنوپزان است که از دیرباز در خانواده‌ها برگزار می‌شود و امروزه نیز برخی خانواده‌ها آن را به‌جا می‌آورند. حتی در حال حاضر، این رسم زیبا یکی از پرطرفدارترین رسم‌های ایران در برخی استان‌ها مانند استان خراسان است. در این مراسم، افراد فامیل خصوصا بزرگ‌ترها جمع می‌شوند و سمنو را برای دستیابی به خیر و برکت در سال نو می‌پزند. نکته جالب در مورد سمنوپزون هفت‌سین این است که این رسم و جشن ایرانی در بسیاری از کشورهای فارسی زبان که نوروز را جشن می‌گیرند نیز برگزار می‌شود. از جمله این کشورها افغانستان و تاجیکستان اشاره کرد.
با توجه به اینکه سمنو بسیار خوراکیِ مقوی و دارای خواص بسیاری است، بنابراین خوب است که با طرز تهیه سمنو برای هفت‌سین آشنا شوید و این کار را مانند کاشت سبزه عید در خانه انجام دهید.
مواد لازم برای تهیه سمنو
سمنو غذایی است که به مواد خیلی زیادی نیاز ندارد و با کمترین مواد که ممکن است همه‌ی آنها را در خانه داشته باشید، می‌توانید این خوراکی خوشمزه را آماده کنید. این مواد لازم که در ادامه نام می‌بریم، درست همان موادی هستند که از زمان قدیم اجداد ما برای تهیه سمنو استفاده می‌کردند و می‌توان گفت که این روش، روش سنتی پخت سمنو است. برای پخت سمنوی عید به مواد زیر نیاز خواهید داشت:
- جوانه گندم: ۱ لیوان
- آرد گندم (سبوس‌دار): ۲ لیوان
- آب: ۵ لیوان
طرز تهیه جوانه گندم برای تهیه سمنو
برای تهیه جوانه، ابتدا باید گندم‌ها را به‌خوبی پاک کنید و در کنار سنگ‌ریزه‌ها، گندم‌هایی که شکسته هستند را نیز از داخل گندم‌ها جدا کنید. دلیل این کار این است که، گندم‌های شکسته جوانه نمی‌زند. پس از پاک کردن گندم‌ها، زمان آن رسیده که گندم‌ها را بشویید.
پس از شستشوی گندم‌ها، می‌توانید آنها را به کاسه‌ای عمیق منتقل کنید تا بتوانید گندم‌ها را با آب بپوشانید. به‌اندازه‌ای که روی گندم‌ها پوشیده شود، آب داخل کاسه بریزید و بهتر است میزان آب بالاتر از سطح گندم‌ها باشد. گندم‌ها را باید برای مدت دو روز کنار بگذارید و حتما محیطی را برای قرار دادن آن انتخاب کنید که تاریک و خنک باشد. توجه داشته باشید که باید آب گندم را هر هشت ساعت یک‌بار عوض کنید تا گندم‌ها بو نگیرند.
پس از گذشت دو روز، مشاهده خواهید کرد که گندم‌ها جوانه زده‌اند و در این مرحله، می‌توانید آنها را روی یک پارچه تمیز و مرطوب بریزید. سپس پارچه را برای مدت ۲۴ ساعت کنار بگذارید تا دانه‌های گندم ریشه بزنند. در طول مدت این ۲۴ ساعت اصلا نباید بگذارید که پارچه خشک شود و باید آن را مرطوب نگه دارید.
پس از گذشت ۲۴ ساعت، به گندم‌ها سر بزنید و در صورتی آنها برای پخت آماده هستند که طولِ ریشه گندم‌ها پنج سانتی‌متر شده باشد. پس از ریشه دادن جوانه‌های گندم، آنها را درون آبکش بریزید و بشویید.
نکته: رنگ گندم‌ها در مرحله جوانه زدن نباید تیره شود و بهتر است که رنگ آنها سبز کم‌رنگ باشد.
طرز تهیه سمنو برای هفت‌سین
پس از پشت سر گذاشتن مرحله قبل که بسیاری آن را چالش‌برانگیزترین مرحله از پخت سمنو می‌دانند، می‌توانید کارهای مربوط به پخت سمنو را انجام دهید. مراحل پخت سمنو به شرح زیر هستند:
- اولین کار در این بخش از پخت سمنو، له کردن یا همان میکس کردن جوانه‌های گندم است. برای این کار به یک دستگاه مخلوط‌کن یا گوشت‌کوب برقی نیاز دارید که باید جوانه‌های گندم را همراه با دو لیون آب، درون این دستگاه بریزید و آنها را ترکیب کنید. اگر مخلوط‌کن یا گوشت‌کوب برقی در خانه ندارید، می‌توانید از چرخ‌گوشت استفاده کنید.
- در این مرحله، باید جوانه‌های پوره‌شده را داخل یک پارچه تمیز بریزید تا بتوانید شیره آن را جدا کنید.
- شیره جوانه گندم را داخل قابلمه بریزید و آن را روی حرارت قرار دهید و با آرد ترکیب کنید. حتما این مواد را مدام هم بزنید تا از گوله شدن آرد در شیره جوانه گندم جلوگیری کنید. برای درست کردن سمنو بهتر است از آرد سبوس‌دار مانند آرد نان سنگک استفاده کنید و حتما آن را قبل از اضافه کردن به شیره جوانه گندم، الک کنید.
- تا جایی به هم زدن مواد ادامه دهید تا آب آن تبخیر شود و بعد باید شعله گاز را کم کنید. فراموش نکنید که در این مرحله نیز باید به هم زدن مواد ادامه دهید تا سمنو ته نگیرد.
- زمانی که رنگ مواد داخل قابلمه تیره‌تر و غلظت مواد تقریبا شبیه به غلظت فرنی شد، در این مرحله باید روی درب قابلمه دم‌کنی قرار دهید و بعد، آن را روی قابلمه بگذارید.
- شعله گاز را بسیار کم کنید و اجازه دهید تا سمنو به مدت یک ساعت و نیم و با این شرایط بپزد.
پس از طی کردن مراحل باید، سمنویی خوشمزه و مقوی خواهید داشت که می‌توانید آن را هم برای سفره هفت‌سین و هم برای مصرف روزانه کنار بگذارید. حتی می‌توانید سمنو را در کنار غذای شب عید و به‌عنوان دسر قرار دهید. اگر در مورد اینکه در عید و نوروز غذا چی بپزید سوال دارید و مدام به سوال «غذا چی درست کنم» برمی‌خورید، می‌توانید در مقالات قبل ما لیستی از بهترین غذاها را پیدا کنید.
نکاتی در تهیه سمنو
سمنو یکی از ارکان اصلی سفره هفت‌سین است که می‌توانید آن را به روشی که عنوان کردیم درست کنید. اما درست کردن سمنو فوت‌وفن‌هایی دارد که با رعایت آنها می‌توانید به بهترین نتیجه دست پیدا کنید. این نکات و فوت‌وفن‌ها به شرح زیر هستند:
- اگر می‌خواهید سمنو را برای مدت طولانی نگه دارید، باید بدانید که سمنو نباید هیچ آبی داشته باشد و باید اجازه دهید تا در فرآیند پخت، کاملا آب آن تبخیر شود. در صورتی که از مدت زمان نگهداری سمنو اطلاعی ندارید، می‌توانید آن را داخل فریزر قرار دهید.
- خمیر گندم که پس از چرخ کردن کنار می‌گذارید را به هیچ عنوان دور نریزید. می‌توانید آنها را روی سینی پهن کنید و اجازه دهید تا خشک شوند. سپس می‌توانید از آن در تهیه نان استفاده کنید.
- برای شیرین‌تر شدن سمنو می‌توانید از شیره خرما یا کمی شکر استفاده کنید. علاوه بر این، گندم شمال کشور به دلیل طعم شیرین‌تر، بهترین گزینه برای تهیه سمنو است.
- می‌توانید سمنو را با انواع آجیل تزئین کنید و آن را روی سفره هفت‌سین قرار دهید.
- بهترین زمان برای گرفتن شیره‌ی گندم، زمانی است که گندم‌ها تازه جوانه زده باشند. در صورتی که ریشه جوانه‌ها بلندتر از ۵ سانتی‌متر شود، استفاده از آن باعث تلخ شدن سمنو خواهد شد.
- در صورتی که پارچه‌ی مورد استفاده برای جوانه دادن گندم‌ها را بیش از حد خیس کنید، این کار باعثِ ترش شدن جوانه‌ها و در نهایت ترش شدن سمنو خواهد شد.
- اگر سمنو را با حرارت کم بپزید و سعی کنید برای پخت آن از قابلمه مسی استفاده کنید، رنگ سمنو تیره‌تر خواهد شد.
- از پارچه نخی برای جوانه زدن گندم‌ها استفاده کنید، چرا که قابلیت مرطوب ماندن این مدل پارچه نسبت به دیگر پارچه‌ها بیشتر است. فراموش نکنید که ریز پارچه حتما یک آبکش قرار دهید.
سمنو برای سفره هفت‌سین
با توجه به معنا و مفهومی که سمنو در سفره هفت‌سین دارد، بنابراین خوب است که حتما این خوراکی خوشمزه و مقوی را در سفره هفت‌سین قرار دهید و چه خوب که خودتان این آن را در خانه آماده کنید. حتما که شیرینی سمنو باعث می‌شود که سال پیش رویتان نیز به شیرینی آغاز و سپری شود.
