از خواص زرشک چه می‌دانید؟ با روش‌های خشک کردن زرشک تازه آشنا هستید؟ زرشک یکی از پرخاصیت ترین مواد غذایی موجود است که بیش از هر چیز برای تزئین و خوشمزه تر کردن برنج کاربرد دارد. البته از آن برای تهیه مربا و حتی برای آب گیری هم استفاده می‌شود. جالب است بدانید که بسیاری از افراد از زرشک تازه برای تهیه لواشک‌های ترش و خوشمزه هم استفاده می‌کنند.
این دانه‌های قرمز رنگ و ترش مزه که به دلیل طعم خاص خود بسیار مورد توجه هستند، بیش از 2500 سال است که مورد استفاده قرار می‌گیرند. از زرشک به خصوص در طب هندی و ایرانی استفاده زیادی می‌شود. این مطلب اختصاصی از اسنپ اکسپرس مگ به مزایا و نحوه خشک کردن زرشک تازه اختصاص دارد.
بررسی تاریخچه و معرفی زرشک
زرشک قدمتی بیش از 2500 سال دارد و به عنوان یک گیاه بومی مناطق آفریقایی، اروپایی و آسیایی شناخته می‌شود. از بوته زرشک و توت‌های آن به منظور استفاده در تولید انواع داروهای گیاهی باستانی استفاده می‌شد. در کنار فواید درمانی زرشک، سابقه استفاده آن در آشپزی هم طولانی است. از پوست زرشک به منظور تحریک و بهبود هضم، رفع مشکلات گوارشی و رفع تب استفاده می‌شود، از سوی دیگر دانه‌های زرشک هم به دلیل خواص خنک کنندگی قابض خود در بین پزشکان طب قدیم بسیار معروف بودند.
زرشک از درختچه ای برداشت می‌شود که ارتفاع آن بین 1 تا 3 متر بسته به موقعیت و نوع آن متفاوت است. حتی گفته می‌شود نمونه‌هایی از درخت این محصول ممکن است تا 6 متر هم ارتفاع داشته باشد. بوته درخت زرشک به صورت خاردار است که البته این خارها از قسمت برگ‌ها رویش می‌کنند. زرشک در بخش‌های مختلف کشور به زیر کشت می‌رود و در شهرهایی مثل قائنات در پاییز به شکلی تازه روانه بازار می‌شود. زرشک تازه طرفداران خاص خود را دارد و بسیاری از افراد علاقه دارند که خودشان در منزل آن را خشک کنند.
روش‌های خشک کردن زرشک تازه
اگر از آن دسته افرادی هستید که دوست دارید از تمام خواص زرشک استفاده کنید، بهتر است این ماده را به صورت تازه تهیه کرده و خودتان نسبت به خشک کردن آن اقدام کنید. زرشک‌هایی که از بیرون تهیه می‌کنید ممکن است تازگی لازم را نداشته باشند. به همین جهت هم طعم مورد انتظار را نخواهند داشت و هم اینکه نمی‌توانید از تمامی خواص آن بهره مند شوید. به همین جهت در ادامه به آموزش شیوه‌های گوناگون خشک کردن زرشک تازه در منزل خواهیم پرداخت.
آویزان کردن زرشک
اولین روش برای خشک کردن زرشک تازه این است که آن را با شاخه خریداری و درست مانند تهیه کشمش آن را خشک کنید. در این روش باید از یک اتاق تاریک مانند انبار یا زیرزمین کمک بگیرید. اما دقت کنید که هوا به اندازه لازم در آن جریان داشته باشد. به این صورت می‌توانید با اتصال یک نخ به دو سوی اتاق، شاخه‌های زرشک را از آن آویزان کنید.
بسته به نوع زرشک و میزان تازگی آن گاه ممکن است این روند چندین هفته به طول بینجامد. دقت داشته باشید که جریان هوا کافی باشد تا زرشک‌ها کپک نزنند. در نهایت برای جدا کردن زرشک‌ها پس از خشک کردن آن‌ها کار سختی پیش رو ندارید، زیرا تنها با تکاندن ساده می‌توانید آن‌ها را جدا و با دست پاک کنید.
خشک کردن زرشک تازه در خانه
روش معمول دیگر برای خشک کردن زرشک تازه، کاربرد بسیار زیادی برای دیگر مواد غذایی دارد. البته لازم است این نکته را متذکر شویم که در این روش نمی‌توانید انتظار داشته باشید که دانه‌های زرشک خشک شده به اندازه شیوه اول خوشرنگ باشند. مطابق با این روش
- اول باید زرشک‌ها را از شاخه جدا کرده و پس از شستن در آبکش قرار دهید.
- در ادامه باید روی سطح یک سینی بزرگ را با پارچه ای نخی که بتواند جریان هوا را از خود عبور دهد، به خوبی بپوشانید.
- حال باید زرشک‌ها را روی سینی پهن کرده و آن‌ها را در گوشه ای از خانه قرار دهید تا به مرور خشک شوند.
نیازی نیست برای زودتر خشک شدن زرشک‌ها، سینی حاوی آن‌ها را زیر نور خورشید قرار دهید. خشک کردن زرشک با کمک نور خورشید تیرگی این ماده غذایی را به دنبال دارد. به جای این کار با استفاده از باد پنکه یا کولر هم می‌توان به تسریع روند خشک کردن زرشک تازه کمک کند.
خشک کردن زرشک در باغ
این روش خشک کردن زرشک تازه برای کسانی کاربرد دارد که خود باغ زرشک دارند و می‌خواهند این ماده غذایی فوق العاده را به صورت عمده و در حجم بالا خشک کنند. به این منظور به یک انباری با ارتفاع بلند به دور از حیوانات یا کثیفی‌ها نیاز است که بتوان در آن داربست چوبی نصب کرد. کف این محل بهتر است با مواد سیمانی یا نهایتاً کاهگلی پر شده باشد. سپس شاخه‌های زرشک را از داربست‌ها آویزان کنید و برای پیشگیری از هجوم حشرات و آسیب رساندن به زرشک‌ها، از تورهای وسیع برای پوشش آن‌ها استفاده کنید.
استفاده از دستگاه خشک کن
امروزه شیوه‌های مدرن تری برای خشک کردن مواد غذایی مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند که یکی از آن‌ها کمک گرفتن از دستگاه‌های خشک کن است. این دستگاه به کمک حرارت دادن زرشک‌ها و با جریان دمای بالا منجر به بخار شدن رطوبت اضافی می‌شود و خشک شدن دانه‌های قرمز رنگ را به دنبال دارد.
البته در نظر داشته باشید که استفاده از این شیوه معایب خاص خود را دارد. برای مثال در برخی مواقع ممکن است دانه‌های زرشک به هم بچسبند یا اینکه رنگ مورد انتظار ما را نداشته باشند. حتی ممکن است برخی از دانه‌ها به اندازه کافی خشک نشوند و همچنان رطوبت داشته باشند.
خواص زرشک
حال که با نحوه خشک کردن زرشک تازه آشنا شدید، نوبت به بررسی خواص این ماده غذایی پرطرفدار می‌رسد. در طب هندی از این گیاه به منظور درمان اسهال، رفع ناراحتی‌های معده، تقویت قوای جسمی و تسکین تب استفاده می‌شود. در طب سنتی کشور ما از زرشک به منظور رفع مشکلات صفراوی مانند بیماری‌های مربوط به کیسه صفرا استفاده می‌شود، این در حالی است که از فواید زرشک به منظور بهبود درد شکمی هم بهره می‌برند.
ترکیبات آلکوئیدی موجود در زرشک به عنوان آنتی اکسیدان برای بدن فواید زیادی را به دنبال دارند و می‌توانند روی پیشگیری از چندین بیماری و بهبود آن‌ها در صورت وقوع مؤثر باشد. این ماده کم کالری سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی گوناگون است و به دلیل محتویات ویتامین سی موجود در خود شناخته می‌شود. این ماده همچنین سرشار از مس، آهن، منگنز، روی و فیبر است و مصرف آن به دلیل آنتوسیانین‌های موجود در خود برای بهبود سلامت قلب و مغز توصیه می‌شود. در ادامه به ذکر فواید زرشک به شکل دقیق تری می‌پردازیم.
کاهش عفونت و اختلالات پوستی
شاید برای شما جالب باشد که بدانید از زرشک به منظور رفع مشکلات پوستی و عفونت‌های مربوط به آن استفاده می‌شود. اگر عفونت‌های مخمری یا کاندیدایی واژن شما را هم درگیر کرده باشند، می‌توانید از این ماده برای درمان آن هم استفاده کنید. زرشک یک ماده فوق العاده برای درمان عفونت‌های مختلف بدن مانند مجاری ادراری، عفونت در دستگاه گوارشی، سینوزیت، گلودرد و احتقان بینی به حساب می‌آید.
از جمله اختلالات پوستی که به وسیله زرشک و خواص آن قابل درمان هستند، آکنه خواهد بود. البته برخی از مطالعات نشان می‌دهند که از زرشک می‌توان برای درمان پسوریازیس هم بهره برد. در یک مطالعه کارآزمایی شرکت کنندگان مبتلا به آکنه که نوجوان هم بودند از عصاره زرشک برای درمان بیماری پوستی خود به مدت 4 هفته بهره بردند. نتایج نشان دادند که مصرف این ماده در نتیجه کاهش ضایعات ناشی از آکنه را به دنبال دارد.
درمان مشکلات گوارشی
سلامت دستگاه گوارش سنگ بنای سلامتی کل بدن است که اجازه می‌دهد مواد مغذی به صورت کامل جذب بدن شوند و سایر اعضا در کنار هم به خوبی کار کنند. ریشه زرشک به همراه دانه‌های آن سال‌هاست که به منظور درمان مشکلات گوارشی مورد استفاده قرار می‌گیرند. مواد تلخ موجود در زرشک باعث تحریک و تنظیم سیستم گوارشی می‌شود و در کنار بهبود ترشح صفرا، برای سلامت کبد مفید است. بربرین همچنین به عنوان یک ماده پاک کننده می‌تواند در رفع یبوست بسیار مؤثر واقع شود.
همانطور که در بخش‌های قبل گفتیم، زرشک یک ماده عالی برای درمان اسهال محسوب می‌شود. البته اسهالی که ناشی از مسمومیت غذایی باشد یا اسهال‌های مسافرتی به درمان با زرشک پاسخ بهتری می‌دهند. جالب است بدانید که برخی از مطالعات نشان می‌دهند که زرشک حتی به اندازه آنتی بیوتیک‌ها می‌تواند در درمان علائم اسهال مؤثر واقع شود. اگر دچار اسهال باکتریایی هستید، باید از زرشک به همراه داروهای آنتی بیوتیک بهره مند شوید، زیرا گفته می‌شود که استفاده از این ماده به تنهایی می‌تواند علائم بیماری را بدتر کند.
کاهش سطح کلسترول
بربرین موجود در زرشک همچنین در کاهش سطح کلسترول هم مؤثر خواهد بود. خون حاوی نوعی خاصی از چربی به نام تری گلیسیرید است که به عنوان کلسترول بد شناخته می‌شود، اما مصرف زرشک می‌تواند در کنترل و کاهش آن در شریان‌های بدن مفید باشد. از سوی دیگر وجود فیبر در زرشک باعث می‌شود که کلسترول اضافی در بدن به روده‌ها متصل شده و منجر به تولید کلسترول خوب شود که این عملیات هم در جایگاه خود می‌تواند عاملی برای تنظیم سطح کلسترول باشد.
دیابت
برخی از تحقیقات اثبات کرده اند که مصرف زرشک می‌تواند منجر به کاهش قند خون شود. به همین دلیل این ماده در بهبود بیماری دیابت و کنترل آن مؤثر است. بر اساس یک مطالعه 3 ماهه روی 36 نفر، محققان دریافتند که ماده ای به نام بربرین موجود در زرشک می‌تواند به طور چشمگیری باعث کاهش قند خون شود.
از سوی دیگر جالب است بدانید که دارویی به نام متفورین وجود دارد که اثرات آن در کنترل سطح قند خون کمتر از بربرین موجود در زرشک است. این تحقیقات همچنین نشان داده اند که بربرین می‌تواند حساسیت به انسولین را افزایش دهد و باعث بهبود ظرفیت سلول‌ها برای استفاده از این ماده شود.
سلامت مثانه
بربرین به عنوان قوی ترین ماده موجود در زرشک شناخته می‌شود که اثر ضد باکتریایی فوق العاده ای دارد. به همین دلیل از آن در درمان عفونت‌های مختلف از جمله عفونت دستگاه مجاری ادراری استفاده می‌شود. بر اساس تحقیقات انجام شده این ماده می‌تواند در مهار چسبندگی باکتری‌ها به سلول‌های پوشاننده سطح مثانه برای عفونت‌های ادراری قوی عمل کند.
از سوی دیگر این ماده به عنوان یک ترکیب ضد التهاب در تسکین التهاب دستگاه مثانه هم مؤثر خواهد بود. اثر دیورتیک زرشک روی بدن به صورت طبیعی باعث ادرار آوری می‌شود و ویتامین سی موجود در این ماده به دفع باکتری‌های این قسمت از بدن کمک خواهد کرد. در حالی که ویتامین‌های زرشک هم از مبارزه با عفونت پشتیبانی و آن را تقویت می‌کنند.
کاهش خطر ابتلا به سرطان
همانطور که گفتیم زرشک سرشار از آنتی اکسیدان است. آنتی اکسیدان‌ها هم که دشمن رادیکال‌های آزاد هستند. عواملی که از استرس اکسیداتیو نشأت گرفته و منجر به بروز سرطان می‌شوند. از سوی دیگر وجود بربرین در زرشک عاملی برای پیشگیری از رشد سلول‌های سرطانی محسوب می‌شود و منجر به مهار آنزیم‌های مرتبط با چرخه زندگی سلول‌های سرطانی می‌شود. البته این مزیت به معنای جایگزینی زرشک برای درمان بیماری‌های سرطان نیست، بلکه به عنوان یک مکمل در کنار سایر روش‌ها می‌تواند اثرات مثبتی روی روند درمان بیمار داشته باشد.
بهبود سلامت قلب
نارسایی احتقانی قلب به وضعیتی گفته می‌شود که در آن عضلات قلب خون را به خوبی پمپاژ نمی‌کنند. در این وضعیت بربرین موجود در زرشک باز هم می‌تواند به کمک قلب بیاید و پمپاژ خون را بهبود دهد.
سلامت دندان‌ها
از دیگر مزایایی که می‌توانیم برای زرشک برشمریم، کمک به سلامت دندان‌هاست. بر این اساس گفته می‌شود که مصرف ژل زرشک برای برطرف کردن ورم و التهاب لثه در کنار از بین بردن پلاک دندان‌ها مؤثر خواهد بود.
جمع بندی
خشک کردن زرشک تازه در خانه می‌تواند تمام خواص این ماده غذایی را برای شما به دنبال داشته باشد. شیوه‌های مختلفی برای خشک کردن زرشک تازه در منزل به شما معرفی کردیم که شاید بهترین روش، استفاده از یک محل تاریک برای انجام این کار باشد. شما با مصرف زرشک می‌توانید از خواص فوق العاده این ماده غذایی نهایت استفاده را ببرید. اما اگر ترجیح می‌دهید که زرشک خشک را به صورت آماده تهیه کنید، می‌توانید به اسنپ اکسپرس مگ سری زده و محصول مورد نظر را از بهترین برندهای موجود در بازار خریداری کنید.
