خواص تخم شربتی-فواید تخم شربتی برای لاغری و پوست

خواص تخم شربتی تنها محدود به رفع عطش نمی‌شود و در طب سنتی ویژگی‌های فراوانی را برای آن برشمرده‌اند که ما با بسیاری از آنها آشنایی نداریم. در مطلب پیش از مجله اسنپ اکسپرس با خواص رژیمی و درمانی تخم شربتی آشنا می‌شویم.

تخم شربتی دانه یک نوع ریحان وحشی از خانواده نعناعیان است و با ریحان و نعناع و پونه و آویشن هم‌خانواده است. این گیاه یک ساله و خودرو است شباهت زیادی با گیاه ریحان دارد. تفاوت این گیاه با گیاه ریحان سبزی خوردن این است که برگ و تخم‌های ریزتری دارد. از ویژگی‌های ظاهری این گیاه می‌توان به ساقه مربعی شکل و گل صورتی رنگ و قرمز آن اشاره کرد. این گیاه در نقاط مختلف ایران با نام‌های محلی متعددی از جمله بادروج، تره خراسانی‌، حوک‌، اوقیمن و بورنگ شناخته می‌شود. عده زیادی از مردم تخم شربتی و دانه ریحان را با تخم چیا را یکی می‌دانند اما باید بدانیم که اگرچه تخم شربتی و دانه ریحان دارای خاص بسیار مشابهی هستند اما در هر حال این دانه‌ها با هم تفاوت دارند.

در ایران از تخم شربتی تقریبا در بیشتر مواقع برای تهیه شربت تخم شربتی استفاده می شود که یکی از انواع شربت‌های خانگی در فصل تابستان و ماه رمضان است. علاوه بر این تخم شربتی یکی از اجزای مورد استفاده نوشیدنی‌های دیگر مانند طرز تهيه شربت زعفران محسوب می‌شود. تخم شربتی هنگامی که در آب قرار می‌گیرد لعاب می‌اندازد و آب را به خود جذب می‌کند و به همین دلیل برای رفع تشنگی مناسب است. اما خواص تخم شربتی در طب سنتی ایران فراتر از این مورد است.

فواید و خواص تخم شربتی

مصرف تخم شربتی اگرچه همان‌طور که از نام آن پیداست، در تهیه شربت کاربرد دارد اما نباید از خواص آن در طب سنتی نیز غافل باشیم زیرا این دانه می‌تواند مانند آنچه در مطالب گذشته درباره خواص زعفران یا خواص سکنجبین ذکر شد، در بهبود سبک زندگی و حتی پیشگیری و درمان بیماری‌ها موثر باشد.

گیاه ریحان که دانه آن را به عنوان تخم شربتی می‌شناسند، به طور سنتی به عنوان یک عامل ضد میکروب، ضد ویروس و دافع حشرات استفاد می‌شود. هم‌چنین برای درمان اختلالات گوارشی، گرفتگی عضلات، میگرن، تهوع، فلج، سرفه، تب استفاده می‌شود و برای بیماری‌های تنفسی، قلبی‌عروقی، خونی و کلیوی نیز مفید است. روغن گرفته شده از آن درمان مارگزیدگی و گزش حشرات است. بیش از ۲۰۰ ترکیب در روغن ضروری ریحان شیرین شناسایی شده‌اند. این گیاه حاوی ۰.۵ تا ۱.۵ درصد روغن ضروری، ۵ درصد تانن و بتاسیتوسترول است. تخم شربتی، پس از شکفته شدن و خشک‌ شدن گل‌های این گیاه حاصل می‌شود. آنها بیضی شکل و سیاه و از دانه‌های چیا بزرگ‌تر هستند و سریع‌تر نیز در آب ورم می‌کنند.

خواص تخم شربتی در افزایش ایمنی بدن

روغن حاصل از تخم شربتی در بدن تولید پادتن را افزایش و تولید هیستامین و واکنش آلرژیک را کاهش می‌دهد. همچنین تورم را کاسته و پاسخ ایمنی سلول‌ها را بهبود می‌بخشد.

محققان بر این باورند که روغن تخم شربتی به وسیله‌ تاثیر بر سیستم GABA، پاسخ‌های ایمنی را تنظیم می‌کند. گاما‌آمینو‌بوتیریک‌اسید (GABA) یکی از انتقال‌دهنده‌های عصبی یا مواد شیمیایی مغز است که به عملکرد درست مغز و سیستم عصبی کمک می‌کند. روغن تخم شربتی می‌تواند با اقدام از طریق انتقال دهنده‌ عصبی GABA پاسخ‌های سیستم ایمنی را تنظیم کند که این امر می‌تواند برای سلامت مغز سودمند باشد.

با توجه به این شواهد، تخم شربتی می‌تواند برای بهبود اختلالات مغز و سیستم عصبی مانند بیماری‌های نوروژنیک همچون آلزایمر و پارکینسون که در آنها عدم تعادل عملکرد سیستم ایمنی مشاهده می‌شود، مفید باشد.

خواص تخم شربتی در برابر التهاب

التهاب اگرچه پاسخ بدن برای محافظت در برابر عفونت‌ها و راهی برای درمان بافت‌های آسیب‌دیده است اما در شرایط بیماری کنترل‌شده نیست و منجر به پیشرفت بیماری می‌شود.

تخم شربتی روغنی دارد که تقریبا از ۵۰ درصد لینولیک اسید، ۲۲ درصد لینولنیک اسید، ۱۵ درصد اولیک اسید و ۸ درصد اسیدهای چرب اشباع نشده است. روغن حاصل از آن با ممانعت از فعالیت عوامل التهابی مانند پروستاگلاندین، لوکوترین و آراکیدونیک، خاصیت ضد التهابی نشان می‌دهد. لینولیک اسید برای بروز خاصیت ضدالتهابی خود از فعالیت دو آنزیم التهابی اصلی به نام COX و LOX جلوگیری می‌کند. به این ترتیب تخم شربتی به لطف اسیدهای چرب ضروری که دارد می‌تواند برای مشکلات التهابی گوناگونی مانند آرتریت، بیماری التهابی روده، بیماری التهابی لگن و غیره مفید باشد.

خواص تخم شربتی در درمان عفونت

یکی از خواص روغن تخم شربتی این است که می‌تواند به درمان انواع عفونت‌های بدن کمک کند. از عفونت‌هایی که می‌توان با روغن تخم شربتی آنها را درمان کرد می‌توان به عفونت جای زخم‌، بریدگی‌، عفونت پوست‌ و عفونت مثانه اشاره کرد.

تحقیقات در این باره نشان می‌دهند که عصاره‌های متانول حاصل از تخم شربتی علیه سویه‌های سودوموناس آئروژینوزا، شیگلا اسپاستیک، لیستریا مونوسیتوژنز، استافیلوکوکوس اورئوس و اشریشیاکلی فعالیت ضدمیکروبی انجام می‌دهد. همچنین متانول به‌دست آمده از تخم شربتی از رشد Mycobacterium tuberculosis و Mycobacterium bovis جلوگیری می‌کند که این یعنی عصاره‌های حاصل از تخم شربتی در مبارزه با عفونت سل موثر هستند. به‌علاوه تخم شربتی می‌تواند از رشد باکتری ایجادکننده‌ آکنه جلوگیری کرده و به این ترتیب به سلامت پوست کمک کند.

خواص تخم شربتی در درمان سرماخوردگی

در طب سنتی از تخم شربتی برای درمان سرماخودگی استفاده می شود. تخم شربتی حاوی مقادیر غنی از فلاونوئیدها و آنتی‌اکسیدان‌های مفید است که باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود و به همین جهت برای پیشگیری و درمان سرماخودگی مفید است.

خواص تخم شربتی در تنظیم قند خون

تخم‌ شربتی برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ مفید است، زیرا می‌تواند سطوح قند خون را کنترل کنند. آنها متابولیسم بدن شما را کُند می‌سازند، بنابراین تبدیل کربوهیدرات به گلوکز را کنترل می‌کنند. شما می‌توانید دانه‌های ریحان خیس‌خورده را در یک لیوان شیر مخلوط کنید و به‌عنوان صبحانه بنوشید. این نوشیدنی برای افراد مبتلا به دیابت، بسیار سالم و مفید است.

ژل تشکیل شده توسط تخم شربتی سرعت فعالیت آنزیم‌های گوارشی را کاهش می‌دهد و منجر به تجزیه‌ آهسته‌ کربوهیدرات‌های رژیم غذایی شده و در نتیجه گلوکز به آهستگی وارد خون می‌شود.

خواص تخم شربتی برای دهان و دندان

یکی دیگر از فواید تخم شربتی پیشگیری از پوسیدگی دندان ها به دلیل خواص ضد‌میکروبی و ضد‌باکتریایی آن است. ضمن اینکه مصرف تخم شربتی باعث از بین رفتن بوی بد دهان و خوش‌بوتر شدن بوی دهان نیز می‌شود.

خواص تخم شربتی در بهبود اسهال و یبوست

تخم شربتی پس از مخلوط شدن با آب یک لایه ژله‌ای ایجاد می‌کند که این لایه حاوی مقادیر غنی از فیبر است. به همین جهت تخم شربتی می‌تواند باعث بهبود حرکات و پاکسازی روده شود. در نتیجه می تواند به درمان یبوست و اسهال کمک شایانی کند. روش مؤثر برای رفع یبوست آن است که به‌مدت چند شب قبل از رفتن به رختخواب، یک لیوان شیر مخلوط‌شده با تخم شربتی بنوشید. این نوشیدنی به‌عنوان یک پاک‌کننده‌ معده عمل می‌کند. تخم‌ شربتی حاوی روغن‌های فراری هستند که به از بین‌ بردن گاز و نفخ دستگاه گوارش کمک می‌کنند و برای هضم مفیدند. طب سنتی ایران نیز از تخم شربتی به‌عنوان یکی از محصولات گیاهی برای درمان بیماری التهابی روده یاد می‌کند.

خواص تخم شربتی برای رژیم‌های لاغری و کاهش وزن

یکی از راه‌های سنتی متداول برای رسیدن به وزن مطلوب لاغری با خاکشیر و تخم شربتی است. خاکشیر و تخم شربتی برای لاغری مکانیسم تقریبا مشابهی دارند. تخم شربتی حاوی مقادیر قابل ملاحظه‌ای از ویتامین‌ها‌، اسیدهای چرب امگا ۳ و پروتئین است که به همین جهت می‌تواند باعث افزایش سوخت‌و‌ساز بدن شود و در نتیجه به کاهش وزن کمک کند. علاوه بر این تخم شربتی کالری پایینی دارد و خوردن آن باعث چاقی نمی‌شود.

لاغری با تخم شربتی یک روش مطلوب برای کاهش وزن است. تخم شربتی پس از ورود به معده با جذب آب حجم بیشتری از معده را پر می‌کند و باعث می‌شود فرد احساس سیری کند. ضمن اینکه تخم شربتی حاوی مقادیر غنی از فیبر است که پس از مصرف باعث کاهش یافتن اشتها و در نتیجه جلوگیری از پرخوری می‌شود.

پژوهش‌ها نشان می‌دهد هر ۱۰۰ گرم تخم شربتی حاوی ۸۰ گرم فیبر رژیمی است. این فیبر رژیمی محلول است و به افزایش احساس سیری، کاهش سرعت جذب و گوارش غذا و تسهیل حرکات روده کمک می‌کند. طرز تهیه تخم شربتی برای لاغری به این شکل است که آن را پیش از مصرف در آب می‌خیسانند و پس از متورم شدن همراه با آب می‌نوشند.

البته شما می‌توانید روش تهیه انواع نوشیدنی‌ با تخم شربتی و مطالب مفید دیگری در این حوزه مانند طرز تهیه شربت خاکشیر را در مقالات دیگر همین سایت مطالعه کنید

تخم شربتی‌های خیس خورده می‌توانند ۴ برابر حالت عادی آب در خود نگه دارند. درباره زمان مصرف تخم شربتی برای لاغری نیز باید گفت که مصرف این ژل قبل از وعده‌های غذایی به‌عنوان یک سرکوب‌کننده‌ طبیعی اشتها عمل می‌کند و مصرف کالری را کاهش می‌دهد. همچنین سرعت عمل آنزیم‌های گوارشی را کاهش داده و کنترل گلیسمیک را بهبود می‌دهد.

درباره مقدار مصرف تخم شربتی برای لاغری نیز توصیه بر این است که یک تا ۲ قاشق چایخوری تخم شربتی در یک لیوان آب گرم به مدت ۱۵ دقیقه خیسانده شود و پس از تشکیل ژل، این مخلوط آب و ژل نوشیده شود. می‌توانید هر روز یک قاشق چایخوری از این ژل را به نوشیدنی‌هایتان اضافه کنید.

خواص تخم شربتی به عنوان ضد‌آفتاب

تخم شربتی سرشار از آنتی‌اکسیدان‌های قوی است که همین امر باعث شده است تخم شربتی به‌عنوان یک ضد‌آفتاب طبیعی شناخته شود. برای محافظت از پوست در مقابل اشعه‌های مضر نور خورشید می‌توان از تخم شربتی به صورت موضعی استفاده شود.

خواص تخم شربتی در رفع چین و چروک پوست

رادیکال‌های آزاد موجود در بدن اگر کنترل نشوند می‌توانند باعث ایجاد چین و چروک‌های متعدد روی پوست صورت و گردن شوند. تخم شربتی با داشتن مقادیر غنی از فلاونوئیدها و آنتی‌اکسیدان‌ها می‌تواند رادیکال‌های آزاد را کنترل کند و باعث جوان‌سازی و رفع چین‌و‌چروک روی پوست شود.

برای استفاده از دانه‌های تخم شربتی به‌عنوان یک ماده‌ زیبایی‌بخش، آنها را خوب له کنید تا نرم شوند. دانه‌های له شده را با آب گرم کافی دم بگذارید. سپس کمی صبر کنید و آن را هم بزنید تا خنک شود. می‌توانید این ترکیب را به عنوان یک اسکراب برای صورت‌تان یک بار در روز قبل از حمام بعد از ظهرتان به کار ببرید.

خواص تخم شربتی در سفید کردن رنگ پوست

یکی دیگر از فواید تخم شربتی این است که می‌تواند باعث روشن‌تر شدن پوست صورت شود. تخم شربتی با دارا بودن مقادیر زیادی از اسیدهای چرب و آنتی‌اکسیدان‌های قوی در صورتی که به شکل ماسک استفاده شود، می‌تواند باعث روشن‌تر شدن پوست صورت شود. ترکیب تخم شربتی آسیاب شده همراه آب‌لیموترش و آب یکی از ماسک‌های رایج خانگی به حساب می‌آید.

خواص تخم شربتی در درمان سرفه و بیماری‌های‌ تنفسی

تخم‌ شربتی خاصیت ضدانقباضی دارد، یعنی میزان سفتی را در عضلات گرفته و منقبض کاهش می‌دهد و آنها را شل می‌کند. این ماده به این طریق به کنترل ‌سرفه کمک می‌کند. مخلوط تخم شربتی به همراه زنجبیل و عسل برای درمان سرفه و برخی بیماری‌های تنفسی مفید است. این معجون می‌تواند برای درمان بیماری‌هایی مثل آسم‌، سرفه‌های شدید و آنفلوانزا مفید باشد.

احتیاط‌های مصرف تخم شربتی

تاکنون درمورد تخم شربتی گزارش خاصی مبنی بر آلرژی ثبت نشده است اما کسانی که به برخی دانه‌ها به‌ویژه خانواده نعناعیان حساسیت دارند باید در مصرف تخم شربتی جانب احتیاط را رعایت کنند. علاوه بر این تخم شربتی نیز مانند هر ماده دیگر در صورت استفاده غلط یا بیش از حد می‌تواند عوارضی را نیز به همراه داشته باشد که به برخی از آنها در ادامه اشاره می‌کنیم.

تخم شربتی و کاهش فشار خون

مصرف تخم شربتی می‌تواند باعث کاهش فشار خون شود. به همین دلیل مصرف آن برای افراد مسن و کسانی که بیماری‌های نظیر فشار خون پایین دارند مناسب نیست. البته این افراد می‌توانند برای مصرف تخم شربتی با مشاور تغذیه یا پزشک مشورت کنند.

تخم شربتی، سر‌گیجه و اختلال در بینایی

باید توجه داشته باشید که مصرف بیش از حد تخم شربتی برای می‌تواند مشکلاتی را برای بدن افراد عادی نیز ایجاد کند. مصرف بیش از حد تخم شربتی می‌تواند باعث سر‌گیجه و اختلال در بینایی فرد مصرف کننده شود.

تخم شربتی و سقط جنین

زنان باردار باید از مصرف بیش از حد تخم شربتی اجتناب کنند. این دانه‌ها در زنان باردار، مقادیر استروژن را در بدن کاهش می‌دهند که ممکن است منجر به سقط شود. اگر باردار هستید یا هرگونه بیماری دیگری دارید، بهتر است قبل از اضافه کردن تخم شربتی به رژیم غذایی‌تان با پزشک مشورت کنید.

تخم شربتی و امکان خفگی

در مصرف تخم شربتی باید مراقب بود که داه‌های آن به شکل مطلوب با آب مخلوط شده و به حداکثر حجم خود رسیده باشند زیرا اگر این دانه‌ها به‌خوبی با آب مخلوط نشوند، در مسیر بلع، در گلو متورم شوند که این موضوع ممکن است باعث اختلال در تنفس ویا حتی خفگی به‌خصوص در کودکان شود.

تخم شربتی را از کجا بخریم؟

اما بعد از این همه صحبت درباره خواص تخم شربتی شاید پرسش شما این باشد که «تخم شربتی را از کجا می‌توانیم تهیه کنیم؟» برای رسیدن به پاسخ این پرسش کافی است برنامه اسنپ اکسپرس را روی گوشی همراه خود نصب کنید و هر نوع سفارش خرید از جمله تخم شربتی را ثبت کنید. اسنپ اکسپرس سفارش شما را در کمترین زمان ممکن جلوی درب منزل به شما تحویل خواهد داد.

سوالات متداول

آیا تخم شربتی می‌تواند به عنوان داروی دیابت استفاده شود؟

خواص تخم شربتی در کمک به کاهش قند خون به اثبات رسیده است اما نمی‌توان از آن به عنوان داروی بیماری دیابت استفاده کرد. دیابت حتما باید تحت نظر پزشک و با دوز دارویی مشخص تحت کنترل قرار گیرد و تخم شربتی نیز می‌تواند در کنترل بهتر آن با مجوز پزشک مورد استفاده قرار گیرد.

آیا مصرف تخم شربتی عوارضی هم دارد؟

تا امروز درمورد تخم شربتی گزارش خاصی مبنی بر آلرژی ثبت نشده است  اما تخم شربتی نیز مانند هر ماده دیگر در صورت استفاده غلط یا بیش از حد می‌تواند عوارضی را نیز به همراه داشته باشد که ممکن است خطرات جدی نیز در پی داشته باشد.