گلوتن نوعی پروتئین است که در اقلامی مانند محصولات درست‌شده با گندم و ماکارونی یافت می‌شود. برخی افراد، از جمله مبتلایان به بیماری سلیاک، نسبت به این نوع پروتئین حساسیت دارند و معمولا پس از استفاده از آن دچار مشکلات گوارشی می‌شوند. به همین خاطر، رژیم غذایی‌ای با نام رژیم بدون گلوتن به‌وجود آمده است که در آن غذاهای حاوی پروتئین گلوتن مانند گندم و محصولات چاودار حذف می‌شوند.
در اکثر مطالعات در مورد رژیم‌های غذایی بدون گلوتن، روی افراد مبتلا به بیماری سلیاک تحقیقات انجام شده است. اما با این حال، گلوتن می‌تواند روی برخی دیگر از افراد مانند افراد دارای حساسیت به گلوتن غیر سلیاک (NCGS) نیز تأثیر بگذارد.
آلرژی به گندم زمانی رخ می‌دهد که بدن شما آنتی‌بادی‌هایی را برای مقابله با پروتئین‌های گندم ایجاد می‌کند که باعث ایجاد یک واکنش آنافیلاکتیک می‌شود. مسلما شما نمی‌توانید این مشکل سلامتی را تشخیص دهید و برای تشخیص صحیح، حتما باید به یک متخصص گوارش مراجعه کنید.
اگر بیماری سلیاک دارید، حتما باید از مصرف گلوتن به طور کامل اجتناب کنید تا از بروز برخی مشکلات و عوارض ناشی از مصرف این پروتئین جلوگیری کنید. اما اگر حساسیت به گلوتن غیر سلیاک دارید، می‌توانید مصرف گلوتن خود را به میزان قابل توجهی کاهش دهید تا دچار مشکلات سلامتی نشوید.
کسانی که به گندم آلرژی دارند، باید از مصرف گندم در رژیم غذایی خود اجتناب کرده و به این ترتیب، باید رژیم غذایی بدون گلوتن را دنبال کنند. اگر برای دنبال کردن رژیم غذایی بدون گلوتن نیاز به کمک دارید، می‌توانید این مقاله را دنبال کنید تا بیشتر در مورد این رژیم و برنامه غذایی آن اطلاعات کسب کنید.
گلوتن چیست؟
گلوتن یکی از انواع پروتئین است که در گندم، جو، چاودار و غلات یافت می‌شود. نام این نوع پروتئین از کلمه لاتین چسب گرفته شده است و دلیل آن نیز این است که، وقتی آرد با آب مخلوط می‌شود حالت چسبناکی پیدا می‌کند و خمیری می‌شود. این خاصیت چسب‌مانند گلوتن باعث می‌شود که مواد خمیری مانند خمیر نان سریع‌تر و بهتر عمل بیایند. همچنین به نان، بافت پوک و خوبی نیز می‌دهد.
برخی از افراد پس از خوردن غذاهای حاوی گلوتن دچار برخی مشکلات گوارشی می‌شوند و حتی واکنش‌های شدید در افرادی رخ می‌دهد که بیماری سلیاک دارند. بیماری سلیاک یک اختلال خود ایمنی است که در آن بدن به اشتباه پس از قرار گرفتن در معرض گلوتن به خود حمله می‌کند. حداقل ۱ درصد از مردم جهان دچار بیماری سلیاک هستند و یکی از خطرناک‌ترین عوارض آن، آسیب به روده است.
اگر شما نیز بعد از مصرف گلوتن دچار برخی مشکلات سلامتی شدید، حتما برای تشخیص بیماری سلیاک به پزشک مراجعه کنید. رایج‌ترین روش‌های آزمایش بیماری سلیاک عبارت‌اند از:
- آزمایش خون: آزمایش خون برای تشخیص آنتی بادی‌هایی است که به اشتباه با پروتئین گلوتن تعامل دارند. رایج‌ترین آزمایش، آزمایش IgA ترانس گلوتامیناز بافتی (tTG-IgA) است.
- بیوپسی از روده کوچک: افرادی که آزمایش خون آنها مثبت است، احتمالا باید در مرحله بعد بیوپسی را انجام دهند. در طی این فرآیند، یک تکنسین نمونه بافت کوچکی از روده شما می‌گیرد و بعد، نمونه را برای تشخیص آسیب احتمالی آزمایش می‌کنند.
در کل بهتر است قبل از دنبال کردن رژیم غذایی بدون گلوتن، در مورد داشتن و عدم ابتلا به بیماری سلیاک مطمئن شوید و این آزمایش‌ها را انجام دهید. در غیر این صورت تشخیص اینکه آیا شما به بیماری سلیاک مبتلا هستید یا خیر برای پزشک سخت خواهد شد.
افرادی که بیماری سلیاک ندارند اما احساس می‌کنند به گلوتن حساسیت دارند، می‌توانند با یک رژیم غذایی سخت بدون گلوتن و برای چند هفته، علائم حساسیت به این پروتئین را از بین ببرند. اما قبل از شروع این رژیم غذایی، حتما با پزشک متخصص و یا یک متخصص تغذیه مشورت کنید. این افراد می‌توانند پس از چند هفته، دوباره از گلوتن در رژیم غذایی خود استفاده کنند و ببینند آیا باز هم دچار علائم حساسیت می‌شوند یا خیر. اگر رژیم غذایی بدون گلوتن به کاهش علائم حساسیت در شما کمک نمی‌کند، احتمالا چیز دیگری باعث مشکلات گوارشی در بدن شما شده است.
چرا برخی از افراد باید از مصرف گلوتن اجتناب کنند؟
اکثر مردم می‌توانند گلوتن را بدون هیچ گونه عوارض جانبی مصرف کنند، اما بدنِ افراد مبتلا به بیماری سلیاک به‌گونه‌ای نیست که بتواند وجود این نوع پروتئین را تحمل کند. افراد مبتلا به سایر اختلالات مانند حساسیت به گلوتن غیر سلیاک (NCGS) و آلرژی به گندم نیز، اغلب از مصرف این نوع پروتئین خودداری می‌کنند. در کل افرادی که دچار بیماری‌ها و اختلالات زیر هستند، از مصرف گلوتن اجتناب می‌کنند.
افراد مبتلا به بیماری سلیاک
در بیماری سلیاک، بدن، گلوتن را با یک تهدید خارجی اشتباه می‌گیرد. برای از بین بردن این تهدید، بدن بیش از حد واکنش نشان می‌دهد و به پروتئین‌های گلوتن حمله می‌کند. این حمله باعث می‌شود که نواحی اطراف دیواره روده نیز آسیب ببیند. در اثر این حمله، همچنین بدن دچار کمبود مواد مغذی و مشکلات گوارشی شدید می‌شود و در پی آن، خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌های مضر نیز افزایش پیدا می‌کند.
افراد مبتلا به بیماری سلیاک اغلب علائمی مانند موارد زیر را تجربه می‌کنند:
- اسهال یا یبوست
- درد شدید در ناحیه معده
- ناراحتی معده
- نفخ
- کاهش وزن
- بثورات پوستی
جالب است که برخی افراد مبتلا به بیماری سلیاک علائم گوارشی ندارند و معمولا دچار برخی علائم دیگر مانند موارد زیر می‌شوند:
- خستگی
- کم خونی
- افسردگی
این علائم در بسیاری از بیماری‌های دیگر نیز وجود دارند و همین موضوع باعث می‌شود که تشخیص بیماری سلیاک کمی سخت شود.
افراد حساس به گلوتن غیر سلیاک (NCGS)
اعتقاد بر این است که حدود ۰.۶٪ تا ۱۳٪ افراد تحت تأثیر حساسیت به گلوتن غیر سلیاک (NCGS) هستند. افراد مبتلا به حساسیت به گلوتن غیر سلیاک شدتِ علائم بیماری سلیاک را ندارند، اما پس از خوردن گلوتن دچار برخی مشکلات می‌شوند.
علائم حساسیت به گلوتن غیر سلیاک بسیار شبیه به علائم بیماری سلیاک است. این علائم عبارت‌اند از:
- دل درد
- نفخ
- برخی مشکلات در روند حرکت غذا در روده
- خستگی
- بثورات پوستی
تشخیص حساسیت به گلوتن غیر سلیاک ممکن است کمی سخت باشد و دلیل آن نیز این است که، در حال حاضر هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص قطعی آن وجود ندارد. علاوه بر این، مصرف برخی مواد دیگر مانند کربوهیدرات‌هایی با زنجیره کوتاه ممکن است باعث مشکلات گوارشی شوند و این می‌تواند تشخیص را سخت کند. بنابراین، حتما قبل از هر اقدامی برای پیروی از هر نوع رژیم غذایی‌ای، حتما با فرد متخصص یا یک پزشک مشورت کنید. در صورت عدم انجام آزمایش‌های اولیه برای تشخیص بیماری سلیاک یا آلرژی به گندم ممکن است تشخیص و درمان مناسب را به تاخیر بیندازید.
اگر فکر می‌کنید گلوتن باعث ناراحتی معده یا مشکلات گوارشی در شما شده است، بهتر است حتما به یک پزشک مراجعه کنید. این افراد متخصص می‌توانند به شما کمک کنند که دید درستی در مورد اثرگذار بودن رژیم غذایی بدون گلوتن به‌دست آورید.
افراد مبتلا به آتاکسی گلوتن
درست مانند بیماری سلیاک، بیماری آتاکسی گلوتن نیز یک اختلال خود ایمنی است. این اختلال باعث می‌شود که سیستم ایمنی بدن در پاسخ به مصرف گلوتن به سیستم عصبی حمله کند و همین موضوع باعث بروز مشکلات بسیاری خواهد شد. به‌صورت کلی، آتاکسی گلوتن می‌تواند روی تعادل، هماهنگی و مشکلات کنترل حرکتی تاثیر منفی بگذارد.
طبق یک بررسی، تقریباً ۱۵٪ از تمام افراد بالای ۵۰ سال تحت تاثیر بیماری آتاکسی گلوتن هستند. پیروی از رژیم غذایی بدون گلوتن باعث کاهش علائم این بیماری و جلوگیری از آسیب بیشتر به سیستم عصبی می‌شود.
افراد دارای آلرژی به گندم
حساسیت به گندم نوعی واکنش آلرژیک است که در پاسخ به یک یا چند پروتئین گندم رخ می‌دهد. این نوع آلرژی دارای علائمی مانند موارد زیر است:
- کهیر
- سردرد
- مشکل در تنفس
- گرفتگی بینی
- تورم یا تحریک دهان یا گلو
آلرژی به گندم در شدیدترین حالت، حتی منجر به آنافیلاکسی می‌شود که یک واکنش آلرژیک و می‌توان آن را به‌عنوان یک تهدید برای زندگی در نظر گرفت. آلرژی به گندم در کودکان شایع است، اما تقریباً ۶۵ درصد از کودکان مبتلا به آلرژی گندم تا سن ۱۲ سالگی این بیماری را دارند.
اگرچه افراد مبتلا به آلرژی به گندم لزوما نیازی به حذف گلوتن از برنامه غذایی خود ندارند، اما ممکن است لازم باشد تا از مصرف برخی غذاهای حاوی گلوتن خودداری کنند. این خوراکی‌ها شامل نان، ماکارونی و محصولات پخته می‌شوند.
در رژیم بدون گلوتن از خوردن چه غذاهایی باید اجتناب کرد
حذف کامل گلوتن از رژیم غذایی ممکن است برای بسیاری از افراد چالش‌برانگیز باشد، زیرا گلوتن در بسیاری از غذاها و نوشیدنی‌ها وجود دارد. اما خوب است بدانید که، گندم منبع اصلی گلوتن در رژیم غذایی است. محصولات بر پایه گندم عبارت‌اند از:
- سبوس گندم
- آرد گندم
- گندم اسپلت
- دوروم یا گندم الجزایری
- کاموت یا گندم خراسان
- آرد سمولینا
سایر منابع گلوتن عبارت‌اند از:
- جو
- چاودار
- تریتیکاله یا چاودم، یک محصول ترکیبی از گندم و چاودار
- مالت
- مخمر ماءالشعیر
در دسته‌بندی‌ای که در زیر به آنها اشاره می‌کنیم ممکن است گلوتن وجود داشته باشد:
- نان: تمام نان‌های تهیه‌شده از گندم
- پاستا: تمام پاستاهای تهیه‌شده با گندم
- غلات: بیشتر انواع غلات، مگر اینکه روی آنها قید شده باشد که فاقد گلوتن هستند
- محصولات پخته شده: کیک، کلوچه، مافین و شیرینی
- میان وعده‌ها: آب‌نبات، پروتئین و موسلی بار، کراکر، غذاهای آماده از پیش بسته‌بندی‌شده، آجیل بوداده، چیپس، چوب شور
- سس‌ها: سس سویا، سس تریاکی، سس هویزین، ماریناد، سس سالاد
- نوشیدنی‌ها: ماءالشعیر و برخی از نوشیدنی‌های الکلی
- سایر موارد: پیتزا و کوسکوس
امروزه محصولات بسیاری در فروشگاه‌ها وجود دارند که دارای برچسب بدون گلوتن هستند و می‌توانید آنها را برای مصرف خود تهیه کنید. اما لازم است در زمان خرید حتما به بسته‌بندی محصولات توجه کنید تا این نوشته را پیدا کنید.
در رژیم بدون گلوتن چه بخوریم و چه بنوشیم؟
درست مانند انواع رژیم برای لاغری، رژیم‌های بدون گلوتن نیز می‌توانند هزینه‌بر باشند و اگر به درستی برای آنها برنامه‌ریزی نکنید، ممکن است مواد مغذی مورد نیاز بدن خود را تامین نکنید. این روزها، محصولات و مواد بسیاری می‌توانید پیدا کنید که علاوه بر اینکه بدون گلوتن هستند، همچنین به شما کمک می‌کنند که خوشمزه‌ترین غذاها را آماده کنید.
موادی که به طور طبیعی بدون گلوتن هستند، شامل موارد زیر می‌شوند:
- گوشت، ماهی و مرغ: انواع مدل‌های گوشت غیر از گوشت‌های مزه‌دار شده یا ترکیب‌شده با دیگر مواد
- تخم مرغ: تخم مرغ کامل، سفیده تخم مرغ، زرده تخم مرغ
- لبنیات: محصولات لبنی بدون طعم، از جمله شیر ساده، ماست و پنیر
- انواع میوه: انواع میوه‌های بری، خربزه، آناناس، موز، پرتقال، گلابی، هلو و غیره
- سبزیجات: بروکلی، گوجه فرنگی، پیاز، فلفل، قارچ، مارچوبه، هویج، سیب زمینی و غیره
- غلات: کینوا، برنج، گندم سیاه، تاپیوکا، سورگوم یا ذرت خوشه‌ای، ذرت، ارزن، آمارانت، جو دوسر (اگر برچسب فاقد گلوتن داشته باشند)
- نشاسته و آرد: آرد سیب زمینی، نشاسته ذرت، آرد ذرت، آرد نخودچی، آرد سویا، آرد بادام، آرد نارگیل، آرد تاپیوکا
- آجیل و دانه‌ها: بادام، گردو، پسته، بادام هندی، شاهدانه، دانه چیا، دانه کتان و غیره
- روغن‌ها: روغن‌های گیاهی، روغن زیتون، روغن نارگیل، کره، مارگارین و غیره
- گیاهان و ادویه‌ها: فلفل سیاه، زردچوبه، پونه کوهی، آویشن، رزماری، جعفری، گشنیز و غیره
- نوشیدنی‌ها: بیشتر نوشیدنی‌ها، به جز ماءالشعیر (مگر اینکه برچسب فاقد گلوتن باشد)
اگر مطمئن نیستید که یک محصول حاوی یا فاقد گلوتن است، بهتر است برچسب تغذیه‌ای آن را با دقت بخوانید.
نمونه برنامه غذایی رژیم بدون گلوتن
در ادامه یک برنامه غذایی بدون گلوتن را آماده کرده‌ایم که حاوی غذاهای خوشمزه‌ای است. می‌توانید پیشنهادات ما در این برنامه غذایی را مطابق میل خود عوض کنید و یا میان وعده‌های بدون گلوتن نیز به این برنامه اضافه کنید.
شنبه
صبحانه: پودینگ دانه چیا که با ۲ قاشق غذاخوری (۳۰ گرم) دانه چیا، ۱ فنجان (۲۸۵ گرم) ماست یونانی، ۱/۲ قاشق چای‌خوری (۲.۵ میلی‌لیتر) عصاره وانیل و میوه‌های دلخواه آماده می‌شود.
ناهار: سوپ مرغ، عدس و سبزیجات
شام: استیک با قارچ و اسفناج در تورتیلاهای ذرت بدون گلوتن
یک‌شنبه
صبحانه: املت با سبزیجات
ناهار: سالاد کینوا با گوجه فرنگی خردشده، خیار، اسفناج و آووکادو
شام: میگو کبابی با سالاد سبزیجات
دوشنبه
صبحانه: جو دوسر با میوه‌های بری تازه و گردو
ناهار: سالاد تن ماهی با تخم مرغ آب‌پز
شام: مرغ و کلم بروکلی با روغن زیتون و سویا یا سس تاماری بدون گلوتن
سه‌شنبه
صبحانه: نان تست بدون گلوتن با آووکادو و یک عدد تخم مرغ
ناهار: ترکیب لوبیا سیاه با برنج، گواکاموله و سبزیجات
شام: میگو تفت‌داده در کره و سیر همراه با سالاد
چهارشنبه
صبحانه: اسموتی موز-بری که با ۱/۲ موز متوسط، ۱/۲ فنجان (۹۵ گرم) مخلوط میوه‌های بری، ۱/۴ فنجان (۷۱ گرم) ماست یونانی و ۱/۴ فنجان (۵۹ میلی‌لیتر) شیر درست می‌شود.
ناهار: سالاد مرغ با محصولات بدون گلوتن
شام: سالمون پخته‌شده با سیب زمینی پخته، بروکلی، هویج و لوبیا سبز
پنج‌شنبه
صبحانه: فریتاتا قارچ و کدو سبز
ناهار: دلمه فلفل دلمه‌ای با گوشت چرخ کرده، برنج قهوه‌ای، گوجه فرنگی و پنیر
شام: سالاد کینوا با مرغ سوخاری و سبزیجات
جمعه
صبحانه: دو عدد تخم مرغ آب‌پز با یک تکه نان بدون گلوتن
ناهار: سالاد مرغ با روغن زیتون
شام: بره کبابی با سبزیجات کبابی
مزایا و معایب رژیم غذایی بدون گلوتن
پیروی کردن از رژیم غذایی بدون گلوتن می‌تواند برای بسیاری از افراد هزینه‌بر باشد و اگر به دقت برای آن برنامه‌ریزی نشود، ممکن است این رژیم غذایی فاقد مواد مغذی مهم باشد. پیروی از رژیم غذایی بدون گلوتن برای افراد مبتلا به بیماری سلیاک یا سایر اختلالات مرتبط با گلوتن امری ضروری است، اما خب این نوع رژیم برای تمام افراد مناسب نیست. مطمئنا رژیم بدون گلوتن نیز مانند هر نوع رژیم غذایی‌ای دارای مزایا و معایب خاص خود است که در ادامه ابتدا به مزایای آن اشاره خواهیم کرد.
می‌تواند به تسکین علائم گوارشی کمک کند
اکثر مردم برای درمان مشکلات گوارشی سراغ رژیم غذایی بدون گلوتن می‌روند. مشکلات گوارشی معمولا دارای علائم زیر هستند:
- نفخ
- اسهال یا یبوست
- افزایش میزان گاز معده
- خستگی
تحقیقات نشان می‌دهند که پیروی از یک رژیم غذایی بدون گلوتن می‌تواند به کاهش مشکلات گوارشی در افراد مبتلا به بیماری سلیاک و NCGS کمک کند.
بر اساس یک مطالعه که روی افراد مبتلا به بیماری سلیاک انجام شده، افرادی که با این بیماری رژیم غذایی بدون گلوتن را در برنامه خود نداشتند نسبت به افرادی که رژیم غذایی بدون گلوتن داشتند، بیشتر دچار اسهال، سوء هاضمه و درد معده شدند.
می‌تواند به کاهش التهاب مزمن در افراد مبتلا به بیماری سلیاک کمک کند
التهاب یک فرآیند طبیعی است که به بدن در درمان و التیام عفونت کمک می‌کند. گاهی اوقات میزان التهاب در بدن از کنترل خارج می‌شود و درمان علائم آن ممکن است هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد. وقتی مدت زمان درمان التهاب طولانی می‌شود، به آن التهاب مزمن می‌گویند و ممکن است در طولانی‌مدت منجر به مشکلات سلامتی مختلفی شود.
رژیم غذایی بدون گلوتن می‌تواند به کاهش التهاب مزمن در مبتلایان به بیماری سلیاک کمک کند. در واقع، یک رژیم غذایی بدون گلوتن می‌تواند به کاهش میزانِ محرک‌های التهابی مانند سطح آنتی بادی کمک کند و همچنین، به درمان آسیب روده که در افراد مبتلا به بیماری سلیاک به‌وجود می‌آید نیز، کمک می‌کند.
افراد مبتلا به NCGS نیز ممکن است التهاب را تجربه کنند، اما کاملاً مشخص نیست که آیا یک رژیم غذایی بدون گلوتن می‌تواند به کاهش التهاب آنها کمک کند یا خیر.
می‌تواند به افزایش انرژی کمک کند
افراد مبتلا به بیماری سلیاک اغلب احساس خستگی می‌کنند. حتی دیده شده که این افراد «مه مغزی» را نیز تجربه می‌کنند که نتیجه‌ی آن سردرگمی، فراموشی و عدم تمرکز است. تمام این علائم ناشی از کمبود مواد مغذی در روده است. به عنوان مثال، کمبود آهن منجر به کم خونی می‌شود که در بیماری سلیاک شایع است.
اگر به بیماری سلیاک مبتلا هستید، تغییر رژیم غذایی بدون گلوتن ممکن است به افزایش سطح انرژی و رفع خستگی و سستی در شما کمک کند.
طبق یک بررسی، افراد مبتلا به بیماری سلیاک میزان خستگی بیشتری را نسبت به افراد بدون بیماری سلیاک تجربه می‌کنند. علاوه بر این، پنج مطالعه از هفت مطالعه موجود در این بررسی به این نتیجه رسیدند که پیروی از یک رژیم غذایی بدون گلوتن در کاهش خستگی موثر است.
می‌تواند به کاهش وزن کمک کند
هنگامی که برای اولین بار از رژیم غذایی بدون گلوتن پیروی می‌کنید، ممکن است مقداری کاهش وزن را تجربه کنید. کاهش وزن ممکن است به دلیل حذف بسیاری از غذاهای فرآوری شده مانند انواع کلوچه، کیک‌ها و سایر میان وعده‌های چاق‌کننده در این رژیم غذایی باشد. اما مشاهده‌ی کاهش وزن در این رژیم غذایی، به دلیل ماهیت محدود کننده آن یا فقدان برخی مواد غذایی در برنامه غذایی رخ می‌دهد. بنابراین اگر به دنبال این هستید که «برای لاغر شدن چی بخوریم؟» حتما به نمونه برنامه‌ی غذایی‌ای که در بالا اشاره کردیم، نگاهی بیندازید.
اما تمام محصولات بدون گلوتن که در بازار وجود دارند، دارای کالری پایینی نیستند و حتی برخی از محصولات فرآوری‌شده بدون گلوتن مانند کیک، شیرینی و تنقلات کالری بالا و در عین حال مواد مغذی کمی دارند. بنابراین اگر این محصولات را به طور منظم بخورید، با افزایش وزن مواجه خواهید شد.
اما به‌طور کلی، رژیم غذایی بدون گلوتن به عنوان یک رژیم لاغری در نظر گرفته نمی‌شود. اگر به دنبال لاغری هستید، بسیار مهم است که به جای غذاهای بسیار فرآوری‌شده، به خوردن میوه‌ها، سبزیجات، پروتئین‌های بدون چربی، لبنیات و چربی‌های سالم روی بیاورید.
تا به اینجا در مورد مزایای رژیم غذایی بدون گلوتن گفتیم، زمان آن رسیده که سراغ معایب و عوارض آن برویم. رژیم غذایی بدون گلوتن می‌تواند منجر به کمبود مواد مغذی در بدن شود و حتی برای افرادی که دارای بیماری‌های خاص مانند سلیاک نیستند، می‌تواند خطرناک نیز باشد.
می‌تواند منجر به کمبود مواد مغذی در بدن شود
افرادی که بیماری سلیاک دارند، در معرض خطر کمبود مواد مغذی متعددی از جمله کمبود در موارد زیر هستند:
- فیبر
- آهن
- کلسیم
- روی
- فولات (ویتامین B9)
- ویتامین B12
- ویتامین دی
علاوه بر این، مطالعات نشان داده‌اند که پیروی از رژیم غذایی بدون گلوتن درمان خوبی برای مواجهه با کمبود مواد مغذی در بدن نیست. دلیل آن نیز این است که بسیاری از محصولات غذایی بدون گلوتن در مقایسه با همتایان حاوی گلوتن خود، اغلب پروتئین و فیبر کمتری دارند اما چربی اشباع، سدیم و کربوهیدرات بیشتری دارند. علاوه بر این، بسیاری از غذاهای بدون گلوتن دارای ویتامین‌های گروه B مانند فولات نیستند.
از آنجایی که نان منبع اصلی ویتامین B است، افرادی که رژیم غذایی فاقد گلوتن دارند ممکن است در معرض خطر کمبود ویتامین B باشند. این امر به ویژه در افراد باردار مبتلا به بیماری سلیاک نگران‌کننده نیز است، زیرا مصرف ویتامین‌های گروه B برای رشد و تکامل جنین بسیار حیاتی است.
اگر با یک متخصص تغذیه مشورت کنید، می‌توانید برنامه‌ای از او دریافت کنید که مواد مغذی بدن شما را نیز تامین می‌کند. مصرف برخی مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی برای کسانی که قادر به دریافت مقدار کافی از این مواد مغذی نیستند نیز، توصیه می‌شود.
می‌تواند منجر به یبوست شود
یبوست یکی از عوارض جانبی رایج در رژیم غذایی بدون گلوتن است. در بیشتر رژیم‌های بدون گلوتن منابع فیبر مانند نان، سبوس و سایر محصولات مبتنی بر گندم حذف می‌شوند. در واقع مصرف مواد غذایی حاوی فیبر باعث راحت‌تر شدن حرکت غذا در روده می‌شود.
علاوه بر این، بسیاری از جایگزین‌های بدون گلوتن برای محصولات مبتنی بر گندم نیز، فیبر کمی دارند. این می‌تواند دلیل دیگری برای رایج شدن یبوست در رژیم غذایی بدون گلوتن باشد. اگر در رژیم غذایی بدون گلوتن دچار یبوست می‌شوید، سعی کنید غذاهای غنی از فیبر مانند موارد زیر را در برنامه غذایی خود قرار دهید:
- کلم بروکلی
- لوبیا
- عدس
- کلم بروکسل
- انواع میوه‌های بری
می‌تواند هزینه‌بر باشد
پیروی از رژیم غذایی بدون گلوتن و با بودجه محدود، کمی دشوار است. تحقیقات نشان می‌دهند که غذاهای بدون گلوتن تقریباً ۲ و ۲/۱ برابر گران‌تر از همتایان معمولی خود هستند. این به این دلیل است که تولید محصولات بدون گلوتن برای تولیدکنندگان هزینه بیشتری دارد. به عنوان مثال، غذاهای بدون گلوتن باید آزمایشات سخت‌تری را پشت سر بگذارند و باید از عدم وجود گلوتن در آنها مطمئن شد.
اگر بودجه کمی دارید، معمولا نمی‌توانید سراغ خوراکی‌های تازه فصلی مانند میوه‌ها و سبزیجات بروید و باید از محصولات منجمد یا کنسرو شده که مغذی و مقرون به صرفه هستند، استفاده کنید.
می‌تواند معاشرت را دشوار کند
بسیاری از موقعیت‌های اجتماعی حول محور غذا می‌چرخد. اگر از رژیم غذایی بدون گلوتن پیروی می‌کنید، این می‌تواند معاشرت را برای شما دشوار کند. با اینکه این روزها بسیاری از رستوران‌ها دارای غذاهای بدون گلوتن هستند، اما باز هم خطر وجود این نوع پروتئین در غذاهای رستورانی وجود دارد. بنابراین، بیماری سلیاک می‌تواند سفر و غذا خوردن در رستوران‌ها را چالش برانگیزتر کند.
اما این بدان معنا نیست که معاشرت برای شما کامل تعطیل می‌شود. شما می‌توانید غذای خود را آماده کنید و با خود به مهمانی‌ها ببرید. علاوه بر این اگر قرار است بیرون از خانه غذا بخورید، از قبل با رستوران تماس بگیرید و در مورد غذاهای بدون گلوتن سوال کنید.
