پاسخ مشخصی برای این پرسش وجود ندارد، چون دیدگاه‌ها درباره‌ی تأثیر آب گازدار بر سلامت متفاوت است. آب گازدار ساده، یعنی همان آب بدون طعم‌دهنده یا شیرین‌کننده، می‌تواند بدن را به خوبی آبرسانی کند و جایگزین سالم‌تری برای نوشیدنی‌های شیرین مثل نوشابه، آب‌میوه‌های صنعتی یا نوشیدنی‌های ورزشی باشد. حتی در برخی افراد مسن، ممکن است به بهبود مشکلات بلع کمک کند. همچنین، پژوهش‌هایی در حال بررسی تأثیر آن بر سلامت قلب و استخوان‌ها هستند.
اما با این حال، آب‌های گازداری که حاوی قند یا شیرین‌کننده‌های مصنوعی هستند، ممکن است باعث افزایش کالری دریافتی و پوسیدگی دندان شوند. برخی مطالعات (هرچند محدود) نیز نشان داده‌اند که گاز موجود در این نوشیدنی‌ها می‌تواند با تحریک هورمون گرسنگی (گرلین)، اشتها را افزایش دهد. از طرفی، برای افرادی که دچار ریفلاکس معده یا سندرم روده تحریک‌پذیر هستند، آب گازدار می‌تواند علائم آنها را تشدید کند.
آب گازدار چیست؟
آب گازدار همان آب معمولی است که طی فرایندی با گاز دی‌اکسید کربن ترکیب شده و حالتی کف‌آلود و حباب‌دار پیدا کرده است و این دقیقا مشابه چیزی که در نوشابه دیده می‌شود. این نوع آب در بسته‌بندی‌های مختلف، مثل قوطی، بطری شیشه‌ای یا پلاستیکی عرضه می‌شود. همچنین می‌توان با دستگاه‌هایی مثل SodaStream در خانه آب گازدار تهیه کرد، یا حتی سیستم‌هایی را در آشپزخانه نصب کرد که آب شیر را به آب گازدار تبدیل می‌کنند.
در آمریکا، سازمان غذا و دارو (FDA) نوشیدنی‌هایی مثل آب گازدار، آب تونیک و سلتر را در دسته‌ی «نوشابه‌های غیرالکلی» قرار می‌دهد، نه «آب بطری‌شده». البته در ایران، این نوع نوشیدنی‌ها بیشتر به‌عنوان «آب معدنی گازدار» یا «نوشیدنی طعم‌دار بدون الکل» شناخته می‌شوند و معمولاً در کنار آب‌های بطری‌شده عرضه می‌شوند.
ترکیبات اصلی آب گازدار
ساده‌ترین و مفیدترین شکل آب گازدار فقط از آب و دی‌اکسید کربن درست می‌شود. این نوع آب گازدار، مانند آب معمولی، بدن را آبرسانی می‌کند و افزودنی مضری ندارد. اما با این حال، برخی از انواع آن حاوی مواد دیگری هستند که می‌توانند از فواید آن بکاهند، مانند:
- شکر افزوده
- شیرین‌کننده‌های مصنوعی
- سدیم (نمک)
اگر ترجیح می‌دهید آب گازدار طعم‌دار بنوشید، گزینه‌هایی را انتخاب کنید که با عصاره یا طعم طبیعی میوه تهیه شده‌اند. همچنین می‌توانید خودتان به آب گازدار ساده، تکه‌هایی از میوه تازه اضافه کنید.
آیا آب گازدار به‌اندازه آب معمولی سالم است؟
فواید نوشیدن آب گازدار ساده و بدون افزودنی، به اندازه فواید نوشیدن آب معمولی است و می‌تواند بدن را آبرسانی کند. آب نقش‌های حیاتی متعددی در بدن ایفا می‌کند، که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تنظیم دمای بدن
- محافظت از نخاع و بافت‌های حساس
- روان‌سازی مفاصل
- کمک به دفع مواد زائد از طریق ادرار، تعریق و مدفوع
آبرسانی کافی به بدن، از بروز مشکلاتی مثل تغییرات خلق‌وخو، خستگی، اختلال در تمرکز، یبوست، سنگ کلیه و حتی احساس گرسنگی بیش از حد جلوگیری می‌کند.
آب گازداری که بدون قند یا شیرین‌کننده باشد، تقریباً کالری ندارد. به همین دلیل، می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای افرادی باشد که رژیم غذایی کم‌کالری دارند یا به دنبال کاهش مصرف نوشیدنی‌های شیرین هستند.
برخی تحقیقات نیز نشان داده‌اند که نوشیدن آب گازدار ممکن است به بهتر بلعیدن یا پاک‌سازی گلو کمک کند، هرچند هنوز برای نتیجه‌گیری قطعی، به مطالعات بیشتری نیاز است. در نهایت، گرچه گاز موجود در این نوشیدنی ممکن است باعث آروغ زدن شود، اما برخی افراد می‌گویند که همین ویژگی به کاهش احساس سنگینی یا ناراحتی معده هم کمک کرده است.
آب گازدار و سلامت قلب
انجمن قلب آمریکا توصیه می‌کند که به‌جای نوشیدنی‌های شیرین یا محصولات رژیمی مصنوعی، از آب بیشتری کنید که شامل آب معمولی و آب گازدار بدون افزودنی می‌شود. این نوع نوشیدنی‌ها می‌توانند بخشی از یک سبک زندگی و برنامه غذایی سالم باشند.
با وجود اینکه هنوز تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است، اما نگرانی‌هایی درباره‌ی مصرف طولانی‌مدت شیرین‌کننده‌های مصنوعی وجود دارد؛ حتی زمانی که این مواد به‌عنوان جایگزین نوشیدنی‌های پرقند استفاده می‌شوند. برخی پژوهش‌ها، آنها را با مشکلاتی مانند سکته مغزی و اختلالات سوخت‌وساز مرتبط می‌دانند.
در همین راستا، تأکید انجمن قلب بر مصرف آب چه ساده و چه گازدار بدون قند، به‌عنوان انتخابی مطمئن در رژیم غذایی روزانه است.
نقش آب در سلامت قلب
بدن برای عملکرد طبیعی به آب کافی نیاز دارد و این موضوع برای قلب اهمیت ویژه‌ای دارد. کم‌آبی خصوصا کم آبی بدن در فصل زمستان می‌تواند باعث افزایش ضربان قلب، کاهش جریان خون و در نتیجه سردرد یا خستگی شود. در چنین شرایطی و برای جلوگیری از کم آبی بدن در فصل زمستان، آب گازدار گزینه‌ی بهتری نسبت به نوشیدنی‌های ورزشی شیرین یا حاوی کافئین است. آب گازدار بدن را هیدراته نگه می‌دارد و از مواد مضر اضافی هم خبری نیست.
تأثیر آب گازدار بر سلامت دندان
از آن‌جایی که آب گازدار نسبت به آب معمولی کمی اسیدی‌تر است، برخی تصور می‌کنند ممکن است به دندان‌ها آسیب بزند. اما بر اساس بررسی‌های انجمن دندان‌پزشکی آمریکا، این نوع آب در صورتی که بدون قند یا شیرین‌کننده‌های مصنوعی باشد، خطری برای دندان‌ها ندارد. اما با این حال، چند نکته را نباید فراموش کرد:
- برای محافظت بهتر از دندان‌ها، بهتر است همچنان بخشی از آب مصرفی‌تان، آب حاوی فلوراید باشد مثل آب لوله‌کشی در بسیاری از مناطق باشد.
- برخی از انواع آب گازدار دارای قند افزوده هستند. این محصولات همان‌قدر برای دندان‌ها مضر هستند که نوشابه‌ها و آب‌میوه‌های صنعتی.
- طعم‌دهنده‌های مصنوعی موجود در بعضی برندها، به‌طور کلی بی‌خطر در نظر گرفته می‌شوند، اما بهتر است در مصرف آنها زیاده‌روی نشود، به‌خصوص اگر شیرین‌کننده‌های مصنوعی مثل آسپارتام یا سوکرالوز (اسپلندا) در تهیه‌ی آب گازدار به‌کار رفته باشد.
آیا آب گازدار به استخوان‌ها آسیب می‌زند؟
برخلاف برخی باورهای رایج، آب گازدار باعث پوکی استخوان نمی‌شود. در واقع، برخی انواع آب معدنی گازدار حاوی کلسیم یا منیزیم هستند که می‌توانند به تقویت استخوان‌ها کمک کنند. البته، باید به میزان سدیم موجود در محصول توجه کرد. برخی آب‌های گازدار حاوی نمک هستند و ممکن است تا ۲۰۰ میلی‌گرم سدیم در هر قوطی داشته باشند. اگر قرار است چند بطری آب گازدار در طول روز مصرف کنید، این مقدار می‌تواند بالا برود.
در مقابل، تاریخچه نوشابه نشان می‌دهد که نوشابه‌هایی مثل کولا به‌دلیل داشتن اسید فسفریک، می‌توانند جذب کلسیم را کاهش دهند و به مرور به استخوان‌ها آسیب بزنند، اما این اثر مربوط به ترکیبات آنها و نه صرفاً گازدار بودن‌شان است.
آیا آب گازدار اشتها را زیاد می‌کند؟
برخی نگران هستند که آب گازدار ممکن است باعث افزایش اشتها شود. این نگرانی از مطالعه‌ای آغاز شد که نشان داد نوشیدنی‌های گازدار در موش‌ها باعث ترشح بیشتر هورمون گرلین شد که مسئول تحریک احساس گرسنگی است. در ادامه، همین آزمایش روی ۲۰ مرد انجام شد و باز هم افزایش گرلین مشاهده شد.
اما با این حال، چون این مطالعه بسیار محدود بوده، نمی‌توان براساس آن به نتیجه قطعی رسید. بسیاری از متخصصان هم معتقدند که شواهد کافی برای ایجاد نگرانی در این زمینه وجود ندارد. به طور کلی، هنوز مشخص نیست که آب گازدار در انسان‌ها واقعاً تاثیری روی اشتها داشته یا نه.
آیا برای دستگاه گوارش مشکل‌ساز است؟
برای بعضی افراد، نوشیدن آب گازدار ممکن است با احساس نفخ یا جمع شدن گاز در معده همراه باشد، به‌ویژه اگر آن را با نی بنوشند. اما این تجربه برای همه یکسان نیست؛ برخی حتی می‌گویند که آب گازدار به هضم بهتر غذا کمک کرده و احساس سنگینی بعد از خوردن را کاهش داده است.
اما با این حال، اگر کسی دچار رفلاکس معده باشد، ممکن است با نوشیدن آب گازدار دچار سوزش یا ناراحتی بیشتری شود. در چنین مواردی، آب بدون گاز انتخاب بهتری است. همچنین افرادی که سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) دارند، ممکن است نسبت به نوشیدنی‌های گازدار حساس‌تر باشند، چون حباب‌های این نوشیدنی‌ها می‌توانند باعث ایجاد احساس ناراحتی در دستگاه گوارش شوند.
جمع‌بندی
آب گازدار، همان آب معمولی است که با گاز دی‌اکسید کربن پر شده و حالت حباب‌دار پیدا کرده است. اگر دوست دارید آب گازدار مصرف کنید و سراغ نسخه‌های بدون افزودنی می‌روید، درست مثل آب ساده، بدن را آبرسانی می‌کند و تقریباً هیچ کالری‌ای ندارد. به همین دلیل، انتخاب مناسبی برای کسانی است که می‌خواهند مصرف قند یا کالری را کاهش دهند.
آب گازدار ساده آسیبی به دندان‌ها نمی‌زند و برخلاف نوشابه‌ها، تأثیری منفی بر سلامت استخوان‌ها ندارد. البته ممکن است در برخی افراد باعث ناراحتی گوارشی شود. همچنین خوب است که بخشی از آب روزانه‌تان همچنان از منابع حاوی فلوراید باشد تا سلامت دندان‌ها حفظ شود.
