خودشناسی با تیپ های شخصیتی انیاگرام

انسان‌ها هرکدام در طول زندگیشان با حس‌های زیادی روبه‌رو می‌شوند. احساسات زیبا، آشفته و پیچیده هستند و بخش بزرگی از تجربه انسان را تشکیل می‌دهند. دو نفر ممکن است شرایط مشابهی را پشت سر بگذارند، اما احساس کاملاً متفاوتی از آن شرایط داشته باشند. بعضی‌ها هم سعی می‌کنند احساساتشان را نادیده بگیرند و به آن توجهی نداشته باشند. تمام این موارد نشان می‌دهد آدم‌ها هر کدام روش منحصربه‌فردی برای برخورد با احساستشان دارند. چه از این موضوع آگاه باشند یا نه، احساسات آنها بر تصمیمات و فعالیت‌های روزانه آن‌ها تأثیر می‌گذارد، اما شدت این تأثیر در افراد مختلف متفاوت است. تیپ های شخصیتی انیاگرام، مدلی از روان انسان است که اصولاً به‌عنوان تیپ‌های شخصیتی نه‌ گانه انیاگرام شناخته می‌شوند.

در سال 2007 تحقیقاتی انجام شد که نشان داد، وقتی افراد احساسات ناخوشایندشان را بیان می‌کنند، از شدت خشم و ناراحتیشان کم می‌شود و بهتر می‌توانند با آن کنار بیایند و یا آن را تغییر بدهند. بااین‌حال تشخیص اینکه این احساسات شخصی چگونه ایجاد می‌شوند یا از کجا سرچشمه می‌گیرند کار آسانی نیست و اینجاست که تیپ های شخصیتی انیاگرام وارد می‌شوند تا به ما بگویند چه کسی هستیم و چگونه می‌توانیم به بهترین نسخه خودمان تبدیل شویم.

انیاگرام چیست؟

کلمه انیاگرام، از کلمه یونانی Ennea و Gramma تشکیل شده است. اینیا یا انیا در یونانی به‌معنای عدد نه است و گراما آن چیزی است که نوشته می‌شود. دان ریچارد ریسو و راس هادسون، از محققان انیاگرام، در کتاب معروفشان با نام «حکمت انیاگرام» بیان کردند که هر یک از تیپ‌های شخصیتی نه گانه انیاگرام، اعتقادی اساسی در مورد نحوه عملکرد جهان دارند و از عمیق‌ترین ترس‌ها و انگیزه‌های هر فرد سرچشمه می‌گیرند. مدل انیاگرام، تیپ‌های شخصیتی نه‌گانه و به هم پیوسته‌ای را مشخص می‌کند که ابعاد مختلف «روان» انسان را توصیف می‌کند. ابزار مفیدی که برای درک ترس‌ها و خواسته‌های اصلی، نقاط ضعف و قوت، شیوه‌های رفتاری سالم و ناسالم افراد در موقعیت‌های مختلف زندگیشان به‌کار می‌رود.

انیاگرام 9 تیپ شخصیتی و نقشه‌هایی از این 9 تیپ را در یک نمودار نه‌نقطه‌ای ترسیم می‌کند. تیپ های شخصیتی انیاگرام کمک می‌کند تا بفهمیم که این تیپ‌های شخصیتی نه‌گانه چگونه با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند، در واقع این مدل می‌تواند انگیزه‌های پشت افکار، احساسات و اعمال ما را توصیف کند. شناخت انیاگرام به شما کمک می‌کند تا احساساتی که رفتار شما را کنترل و محدود می‌کند بشناسید و در مسیر توانمندسازی خود قدم بردارید.

انیاگرام چگونه کار می‌کند؟

برای درک تیپ های شخصیتی انیاگرام، باید بدانید که چگونه نوع انیاگرام شما بر احساسات شما تأثیر می‌گذارد و برای این کار، درک ساختار بنیادی آن اولین قدمی است که باید بردارید. هریک از 9 نوع انیاگرام به سه سه‌گانه معروف تقسیم می‌شوند، که به آن‌ها مراکز اطلاعاتی می‌گویند. مرکز اطلاعاتی که شما به آن تعلق دارید توضیح می‌دهد که چگونه جهان را فیلتر می‌کنید و نقاط نامتعادل شخصیت شما کجاست. هر نوع از تیپ های شخصیتی انیاگرام در هر یک از این سه‌گانه، روش خاصی برای بیان احساساتشان دارند. یک دسته همیشه احساساتشان را بیان می‌کنند، یک دسته همه احساساتشان را در درون خودشان نگه می‌دارند و دسته دیگر، به کلی آن‌ها را انکار می‌کنند.

شناخت مراکز اطلاعاتی برای شناخت تیپ های شخصیتی انیاگرام

بدن یا مرکز غریزی: تیپ‌های 8، 9 و 1 در این مرکز قرار می‌گیرند. نقطه اشتراک این افراد در بیان احساس خشم است. این اشخاص در میان تیپ های شخصیتی انیاگرام، اغلب در سطح احساسی یا شهودی به موقعیت‌های مختلف پاسخ می‌دهند. این تیپ‌های شخصیتی اصلاً دوست ندارند کنترل شوند و داشتن شخصیتی مستقل از معیارهای تیپ‌های حاضر در این بخش است.

قلب یا مرکز احساس: تیپ‌های 2، 3 و 4 در این بخش قرار می‌گیرند. تیپ‌هایی که در مرکز اطلاعاتی قلب قرار دارند، احساسات و واکنش‌هایشان مبتنی بر هیجان است. این افراد از طریق احساسات خود دنیا را درک می‌کنند و برای ارتباط با دیگران، عواطفشان تصمیم‌گیرنده است. در بین تیپ های شخصیتی انیاگرام، افراد بخش قلب، روابط برایشان از اهمیت زیادی برخوردار است.

سر یا مرکز تفکر: در این بخش تیپ‌های 5، 6 و 7 قرار می‌گیرند. این سه تیپ از تیپ های شخصیتی انیاگرام در احساس ترس با یکدیگر مشترک هستند. آن‌ها همیشه نگران موارد ایمنی هستند و اغلب اضطراب نبودن امنیت را دارند. از آنجایی که این سه تیپ، در بخش سر قرار دارند، رویکردهایشان نیز برمبنای تفکر است و تمرکزشان برای تصمیم‌گیری بر جمع‌آوری اطلاعات و داده‌هاست. این افراد ترجیح می‌دهند بر همه امور کنترل داشته باشند و هدف آن‌ها رسیدن به امنیت و ثبات است.

تیپ های شخصیتی انیاگرام

در تئوری انیاگرامْ باورها، انگیزه‌ها، ترس‌ها و دیدگاه‌های شما بر روی یک نمودار نه‌نقطه‌ای ترسیم می‌شود. هر یک از 9 نقطه بیانگر تیپ شخصیتی متفاوتی است. معتقدان به این سیستم، باور دارند که همه افراد انگیزه‌ها و ترس‌های خود را تحت سلطه یکی از تیپ های شخصیتی نه گانه انیاگرام به نمایش می‌گذارند. در نتیجه شما با پاسخ‌گویی به سؤالات انیاگرام می‌توانید از تیپ شخصیتی خودتان و نحوه واکنشی که به مسائل مختلف دارید آگاهی پیدا کنید و نقاط ضعف و قوتتان را بشناسید. در ادامه به معرفی خصوصیات هر یک از تیپ های شخصیتی نه گانه انیاگرام می‌پردازیم.

انیاگرام نوع 1: کمال‌گرا

افرادی که در نوع 1 تیپ های شخصیتی انیاگرام قرار دارند، اغلب به‌عنوان انسان‌هایی کمال‌گرا شناخته می‌شوند. این تیپ، در ظاهرْ انسان‌هایی منضبط و دقیق هستند و در درون از سرسخت‌ترین منتقدان خود به شمار می‌آیند. از آنجایی که هیچ نقصی را نمی‌توانند بپذیرند، جزئیات خیلی برایشان اهمیت دارد و موقع کار سخت‌گیر می‌شوند. بارزترین ویژگی این افراد در محیط‌های کاری، وظیفه‌شناسی و مسئولیت‌پذیری است و برای بهبود شرایطی که در آن قرار دارند خیلی تلاش می‌کنند.

افراد حاضر در تیپ شخصیتی انیاگرام نوع 1، به‌دلیل روحیه منتقدانه و قضاوت‌کننده‌ای که دارند با افراد زیادی وارد بحث می‌شوند؛ رفتاری که باعث رنجش اطرافیانشان می‌شود. انیاگرام نوع 1، با اینکه در ارتباطات خود دقیق، واضح و صادق هستند اما اغلب نمی‌توانند خشمشان را کنترل کنند و با مقصر‌خواندن خود و یا دیگران موقعیتی تنش‌زا ایجاد می‌کنند. افرادی با این ویژگی‌های شخصیتی، رهبران فوق‌العاده‌ای هستند که نظم، عدالت و هدف را در هرجایی که کار کنند به ارمغان می‌آورند.

انیاگرام نوع 2: یاور

افراد حاضر در این تیپ، عزت نفسشان بسته به اینکه دیگران چگونه به آنها پاسخ می‌دهند، می‌تواند تا حد زیادی زیاد یا کم شود. این افراد می‌خواهند تأیید دیگران را جلب کنند و زمانی که احساس می‌کنند شنیده نمی‌شوند، یا مورد سوء‌استفاده قرار می‌گیرند ممکن است دچار استرس شوند. آن‌ها غم و اندوه خود را با تمرکز بر نیازهای افراد دیگر برون‌ریزی می‌کنند. با انجام این کار، آن‌ها نسبت به از خودگذشتگی خود احساس غرور پنهانی پیدا می‌کنند، اما در این فرآیند از خواسته‌ها، نیازها و خواسته‌های خود احساس دوری می‌کنند. این می‌تواند منجر به این شود که از خودشان بپرسند واقعاً چه کسی هستند و به چه چیزی نیاز دارند.

انیاگرام نوع 3: دستاورد

افراد حاضر در این تیپ، اغلب در مورد ارزش خود شک دارند و به‌همین‌دلیل برای اثبات خود سخت تلاش می‌کنند. غم و اندوهی که در این تیپ وجود دارد ناشی از باور ناخودآگاه آنها در مورد بی‌کفایتی خودشان است، آن‌ها فکر می‌کنند که وجودشان هیچ ارزشی ندارد و فقط کاری که انجام می‌دهند، ارزش دارد. این افراد زمانی که احساس بی‌کفایتی می‌کنند، یا باید با احساسات خود مقابله کنند و یا استرس و ترس بر آن‌ها غالب می‌شود؛ در نتیجه، اغلب احساسات خود را انکار می‌کنند و درعوض، بر روی اهداف و برنامه‌ها تمرکز بیشتری می‌کنند تا تصویری مثبت و موفق از خود به نمایش بگذارند.

آن‌ها با کنارزدن احساساتشان، خود را فریب می‌دهند و تصور می‌کنند همه‌چیز خوب است. این رفتار منجر می‌شود که خودشان را فراموش کنند و ندانند واقعاً چه کسی هستند. در میان تیپ های شخصیتی انیاگرام، افراد حاضر در تیپ سه، توانایی این را دارند که برنامه‌های بزرگ را عملی کنند و موجی از موفقیت در حوزه خود ایجاد کنند.

انیاگرام نوع 4: فردگرا

افراد حاضر در این انیاگرام بر فردیت و منحصر‌به‌فرد‌بودن تمرکز دارند. وقتی در یک جمع قرار می‌گیرند دوست دارند که متمایز از دیگران باشند و تواناهی هایشان بسیار به چشم بیاید. این تیپ شخصیتی بسیار زودرنج هستند و اغلب خودشیفته به نظر می‌رسند. ارتباط عمیقی با ناراحتی‌های خود برقرار می‌کنند به‌همین‌دلیل ممکن است گوشه‌گیر به نظر برسند. نیازشان به دیده‌شدن و مهم بودن باعث می‌شود اغلب برای برقراری ارتباط با دیگران دچار مشکل شوند. آن‌ها همیشه در حال مقایسه خود با دیگران هستند، رفتاری که باعث می‌شود حس حسادت را زیاد تجربه کنند.

نوع پنجم: محقق

افراد حاضر در این تیپ، همیشه در حال مشاهده و جمع‌آوری اطلاعات و داده هستند چون از نداشتن منابع کافی برای کارشان و وابستگی به دیگران می‌ترسند. این افراد اغلب بر فکر و منطق تکیه می‌کنند و احساسات خود را نادیده می‌گیرند. اگرچه آنها مشتاق برقراری ارتباط با دیگران هستند، اما در ایجاد حس اعتماد و دوستی با دیگران مشکل دارند. این تیپ، عمیقاً حساس هستند و نمی‌خواهند تحت فشار قرار بگیرند. آن‌ها را می‌توان رویاپردازانی واقعی دانست که دانش زیادی دارند.

نوع شش: وفادار

این تیپ شخصیتی در میان تیپ های شخصیتی انیاگرام، همیشه به‌دنبال ثبات هستند و همچنین می‌توانند کاملاً متناقض و شکاک هم باشند. آن‌ها سعی می‌کنند با آماده‌شدن برای نتایجی که ممکن است اتفاق بیفتد ترس خود را به حداقل برسانند. از آنجایی که ذهنشان همیشه با شک و تردید درگیر است و کلی سؤال دارند، تمایل دارند همه‌چیز را حدس بزنند. افراد تیپ شش، دنبال افرادی می‌گردند که بتوانند به آنها اعتماد کنند و برای رسیدن به حس اعتماد، بسیار به آن‌ها وفادار خواهند بود. اضطراب که بخش زیادی از وجود این افراد را پر کرده است اغلب مسیر زندگی آنها را تعیین می‌کند، درنتیجه در مواجه با مسائل مختلف یا بسیار ترسو ظاهر می‌شوند و یا بسیار جسور و ریسک‌پذیر. کشمکش عاطفی آنها از عدم‌اعتماد به خود و بها‌دادن به ترس ناشی می‌شود. تیپ شخصیتی نوع شش، در حل مشکلات عالی عمل می‌کنند و وقتی به خودشان اعتماد می‌کنند می‌توانند رهبرانی بسیار شهودی باشند.

نوع هفت: مشتاق

افرادی که جزو دسته انیاگرام نوع هفت هستند، می‌خواهند از طریقِ برنامه‌ریزیِ رویدادهایِ آینده و بررسیِ احتمالات جدید، زندگی را به بهترین شکل تجربه کنند. آن‌ها با تمرکز بر تجربیات مثبت، درد و غمی را که احساس می‌کنند، انکار می‌کنند. هر چند افراد تیپ هفت، شاداب و کاریزماتیک به نظر می‌آیند، اما در مواجهه با احساسات، به‌خصوص زمانی که با درد یا غم همراه باشد، مشکل دارند. الگوی عاطفی‌شان پرخوری است و با پرکردن خود از چیزهایی که حس خوبی به آن‌ها می‌دهد، به‌دنبال فرار از رنج هستند. این باعث می‌شود که همیشه به‌دنبال چیزهای بیشتری باشند تا راهی برای فرار از ترسشان در مواجهه با درد پیدا کنند.

نوع هشت: چالشگر

تیپ شخصیتی هشت، دنیا را به دو دسته قوی و ضعیف تقسیم می‌کند و معتقد است باید برای زنده‌ماندن سرسخت باشد. این دسته از آنجایی که از کنترل‌شدن یا آسیب‌دیدن می‌ترسند، همیشه یک سپر در مقابل خود و دیگران ایجاد می‌کنند. آن‌ها خشم خود را می‌پذیرند و از آن به‌عنوان سرپوشی بر روی سایر احساساتی که نمی‌دانند چگونه با آنها کنار بیایند استفاده می‌کنند. آن‌ها به‌ویژه در مورد مسائل مربوط به محافظت از خود و حلقه درونی خود حساس هستند و به‌جای اینکه احساس غمگینی یا آسیب‌پذیری کنند، عصبانی می‌شوند. این دسته این توانایی را دارند که بسیار تأثیرگذار باشند و از قدرت خود برای کمک به یک کار درست استفاده کنند.

نوع نهم: صلح‌طلب

این دسته آدم‌های ساده‌دلی هستند که وقتی تنش یا درگیری وجود ندارد، احساس بهتری نسبت به خودشان و دیگران دارند. از آنجایی که از دور‌کردن افراد از خودشان می‌ترسند، تمایل دارند احساسات و نظرات خود را برای خود نگه دارند. این تیپ شخصیتی در بیان خواسته‌ها و خشم خود مشکل دارند و وقتی از کسی ناراحت هستند یا کسی از آنها ناراحت است، احساس استرس می‌کنند. این دسته از تیپ های شخصیتی انیاگرام، تمایل دارند احساسات خود را به سمتی سوق دهند تا هیچ درگیری‌ای ایجاد نشود. همچنین برای اجتناب از درگیری به روال‌های ریتمیک و آرامش‌بخش متوسل می‌شوند، یا با جمع یکرنگ می‌شوند.

مهمترین کاربردهای علم شخصیت شناسی انیاگرام

همان طور که تا اینجا خواندیم خودشناسی با تیپ های شخصیتی انیاگرام می‌تواند باعث شود خود و اطرافیانمان را بهتر بشناسیم. متوجه شویم که با آن‌ها چگونه رفتار کنیم تا روابط بهتری داشته باشیم. حال در ادامه چند کاربرد علم خودشناسی با تیپ های شخصیتی انیاگرام را با هم مرور می‌کنیم.

کاهش گفتگوهای منفی ذهن

گفتگوهای ذهنی یکی از مواردی است که خیلی از افراد دچار آن هستند. این ویژگی هم می‌تواند جنبه مثبت داشته باشد و هم منفی. جنبه مثبت آن به این خاطر است که شما را در تصمیم‌گیری و سنجیدن شرایط کمک می‌کند؛ اما اگر این گفتگوهای ذهنی بیش از حد ادامه‌دار شود، اعصاب و روان شما را مختلف می‌کند.

افزایش صمیمیت در روابط عاطفی

یکی از علل طلاق و جدایی‌های زیاد این روزها، مشکلات مالی یا وضع ظاهری زوجین نیست؛ بلکه درک نشدن متقابل است. اگر شما و شریک زندگی‌تان این تست را انجام داده و نتیجه را به یکدیگر اعلام نمایید، می‌توانید در ارتباط با یکدیگر بهتر عمل کنید.

هدایت صحیح فرزند برای زندگی آینده

یکی از دلایل طرد شدن فرزندان و دوری آن‌ها از پدر و مادرشان، درک نشدن آن‌هاست. به این خاطر که تفاوت سنی والدین و فرزندان در حالت عادی چیزی نزدیک به 20 سال است. این عدد شاید در ظاهر کم به نظر برسد اما چون این دو گروه از دو نسل متفاوت هستند به‌سختی می‌توانند یکدیگر را درک کنند.

بهره‌وری در شغل خود

خیلی از افراد از زمانی که مشغول به کار می‌شوند تا چندین سال بعد، مرتب چندین شغل عوض می‌کنند. به‌اصطلاح از این شاخه به آن شاخه می‌پرند و احساس می‌کنند که آن شغل مناسب آن‌ها نیست. یکی از کاربردهای انجام تیپ شخصیت شنانی انیاگرام،  پیدا کردن شغلی است که با روحیه شما سازگاری دارد. به‌عنوان مثال افراد شخص درون‌گرا به‌هیچ‌وجه نمی‌توانند کارهایی مانند کارشناس فروش و پشتیبانی را انجام دهند؛ زیرا این نوع شخصیت‌ها مایل هستند از ارتباط مستقیم با افراد خودداری کنند.

حرف آخر؛ آیا تیپ‌ های شخصیتی انیاگرام همه چیز را درباره ما می‌گویند؟

هیچ نظریه‌ای چه در روانشناسی و چه در سایر رشته‌های دیگر وجود ندارد که همه چیز را درباره ما بگوید. انسان موجودی است که در موقعیت‌های مختلف زندگی، رفتارهای گوناگونی را از خودش نشان می‌دهد، طوری‌که ممکن است خود او از عملی‌شدن امکان‌های بالقوه شخصیتش شگفت‌زده شود. زندگی یک عرصه عظیم از امکانات بالفعل نشده است پس بهتر است به‌جای این‌که بخواهیم خودمان را در چند قالب محدود کنیم، بیشتر تجربه کنیم و با این تجربه‌ها به‌دنبال این باشیم که بدانیم می‌توانیم چه کسی باشیم و چه کنیم.

سؤالات متداول

چرا گفت‌وگوی درونی منفی مضر است؟

زیرا در درازمدت باعث فرسایش ذهنی شما می‌شود.

آیا می توان دیگران را از روی رفتارشان شناخت؟

بله، این امکان وجود دارد؛ اما بهتر است از تست‌های شخصیت شناسی نیز کمک بگیرید.