نارنج، میوه‌ای از خانواده مرکبات است که اصالت آن به شرق آفریقا، شبه‌جزیره عربستان، سوریه و جنوب شرق آسیا بازمی‌گردد. مزه‌ی این میوه به قدری ترش است که معمولاً به‌تنهایی مصرف نمی‌شود، اما به عنوان ماده‌ی اصلی در تهیه‌ی برخی غذاها کاربرد گسترده‌ای دارد.
امروزه نارنج در بسیاری از نقاط ایرانی کاشته می‌شود و علاوه بر پخت‌وپز، در تهیه‌ی روغن‌های گیاهی و مکمل‌های کاهش وزن نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما یکی از مهم‌ترین کاربردهای نارنج، تهیه رب از آن است که می‌تواند چاشنی‌ای عالی برای تهیه انواع غذاهای ایرانی خصوصا غذاهای شمالی باشد. در این مقاله قصد داریم طرز تهیه رب نارنج را آموزش دهیم، اما قبل از آن خوب است درباره خواص دارویی نارنج نیز بدانیم.
خواص دارویی نارنج
با اینکه تا به امروز نارنج در محصولات دارویی و درمانی مختلفی به کار رفته است، اما همچنان بسیاری روی فواید و عوارض احتمالی آن تحقیقاتی انجام می‌دهند تا بتوانند بیشتر در مورد آن بدانند.
مصرف نارنج به طور کلی ایمن در نظر گرفته می‌شود و ممکن است مزایایی برای سلامتی به همراه داشته باشد. اما با این حال، افرادی که دچار فشار خون بالا هستند یا در معرض خطر حمله‌ی قلبی یا سکته قرار دارند، پیش از مصرف آن باید با پزشک مشورت کنند. برخی از خواص دارویی نارنج عبارت‌اند از:
کمک به کنترل وزن
نارنج یکی از ترکیبات رایج در قرص‌ها و مکمل‌های لاغری است. شواهد اولیه نشان می‌دهد که مصرف نارنج در کنار رژیم غذایی مناسب و ورزش منظم می‌تواند به کنترل وزن کمک کند، هرچند هنوز نیاز به تحقیقات بیشتری برای تأیید اثربخشی و ایمنی آن وجود دارد.
کمک به بهبود فشار خون پایین
ماده‌ی مؤثره‌ی موجود در نارنج به نام سینفرین می‌تواند باعث افزایش ضربان قلب و بالا رفتن فشار خون شود. به همین دلیل، ممکن است مصرف مقدار اندکی نارنج برای افرادی که فشار خون پایین دارند یا به اختلالاتی مانند POTS مبتلا هستند، سودمند باشد. البته همچنان توصیه می‌شود پیش از مصرف نارنج برای این منظور با پزشک مشورت شود، زیرا تحقیقات در این زمینه ادامه دارد.
درمان عفونت‌های قارچی پوست
کاربرد نارنج تنها به مصرف خوراکی محدود نمی‌شود. روغن هسته نارنج می‌تواند به صورت موضعی برای درمان عفونت‌های قارچی مانند بیماری «پای ورزشکاران» مورد استفاده قرار گیرد. با توجه به قیمت نسبتاً مناسب این میوه، استفاده از آن می‌تواند گزینه‌ای اقتصادی برای مقابله با عفونت‌های پوستی باشد.
رب نارنج چیست؟
در میان انواع مرکبات، نارنج همیشه جای خاصی داشته است. اما جادوی واقعی نارنج، زمانی رخ می‌دهد که این میوه‌ی خوش‌عطر به رب تبدیل شود.
رب نارنج عصاره‌ای غلیظ و خوش‌رنگ از نارنج است که طعم آن بسته به سلیقه، می‌تواند کمی شیرین یا حسابی ترش باشد. این رب، چاشنی بسیاری از غذاها، مخصوصاً غذاهای محلی گیلان و مازندران از فسنجان گرفته تا مرغ ترش، است.
مواد لازم برای تهیه رب نارنج
- نارنج تازه و رسیده: ۲ کیلوگرم
- نمک یا شکر (بسته به ذائقه‌ی شما)
از حدود ۲ کیلوگرم نارنج، بعد از آبگیری و غلیظ شدن، تقریباً ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلی‌لیتر رب نارنج به دست می‌آید.
طرز تهیه رب نارنج
رب نارنج را نمی‌توان در دسته چاشنی‌های معمولی قرار داد، چراکه تنها چند قطره از این خوراکی خوشمزه و لذیذ می‌تواند طعم مرغ، ماهی، کوکو سبزی یا خورشت‌های شمالی را دگرگون کند. خیلی‌ها از این رب برای طعم دادن به انواع سالاد یا تهیه‌ی سس‌های خانگی هم استفاده می‌کنند. برای اینکه شما هم این فرصت را داشته باشید تا از این رب در تهیه غذا و سالاد استفاده کنید، در ادام همراه ما باشید تا با مراحل تهیه آن آشنا شوید.
مرحله اول: انتخاب نارنج
نارنج‌ها باید تازه، رسیده و پرآب باشند. اگر پوست نارنج، صاف و کمی براق باشد، یعنی آماده‌ی رب شدن است. نارنج‌های چروکیده یا بیش از حد رسیده طعم تلخی می‌دهند و این تلخی را می‌توانند به رب نیز منتقل کنند.
مرحله دوم: آبگیری نارنج‌ها
پوست نارنج‌ها را با دقت بشویید. سپس آن‌ها را از وسط نصف کنید و با فشار دست یا با کمک آبمیوه‌گیری دستی، آبگیری کنید. اگر ته‌مانده‌ی تفاله در آب بماند اشکالی ندارد؛ ولی دانه‌های نارنج را حتما از مواد جدا کنید.
مرحله سوم: قرار دادن آب نارنج روی حرارت
آب نارنج را در قابلمه‌ای بریزید و روی شعله‌ی ملایم قرار دهید. حرارت نباید زیاد باشد. هر چند دقیقه یکبار، کف روی سطح رب را با کفگیر بگیرید تا رنگ آن شفاف و براق بماند.
مرحله چهارم: طعم نهایی
در این مرحله، شما باید تصمیم بگیرید که در کدام دسته قرار می‌گیرید:
- اگر عاشق ترشی تند و تیز هستید، فقط کمی نمک به رب اضافه کنید.
- اگر می‌خواهید رب، شیرینی ملایمی داشته باشد و به کار غذاهایی چون مرغ یا خوراک ماهی بیاید، کمی شکر به آن بیفزایید.
مقدار شکر یا نمک بستگی به ذائقه شما دارد و هیچ قانون سفت و سختی برای آن وجود ندارد. بهتر است طعم رب را بچشید و کم‌کم میزان شکر یا نمک را تنظیم کنید.
مرحله پنجم: پخت عصاره نارنج
در حین پخت، آب نارنج آرام آرام تبخیر می‌شود و رب شروع به غلیظ شدن می‌کند. زمانی که قوام آن شبیه غلظت عسل شد و رد قاشق روی سطح آن برای چند لحظه ماند، وقت آن است که گاز را خاموش کنید.
مرحله ششم: ریختن رب در شیشه‌های تمیز
رب داغ را در شیشه‌های تمیز و خشک بریزید. اجازه دهید کاملاً خنک شود و بعد، در شیشه را محکم ببندید. بعد می‌توانید آن را در یخچال یا جای خنک و تاریک نگهداری کنید.
چند نکته‌ی طلایی در تهیه رب نارنج
- اگر می‌خواهید رب نارنج، رنگی طلایی‌تر داشته باشد، از نارنج‌های کاملاً رسیده استفاده کنید.
- برای جلوگیری از کپک زدن رب، همیشه از قاشق خشک برای برداشتن آن استفاده کنید.
- اضافه کردن کمی آبلیمو در انتهای کار می‌تواند ماندگاری رب را بیشتر کند.
چطور تلخی رب نارنج را بگیریم؟
گاهی اوقات امکان دارد که طعم رب نارنج کمی به تلخی بزند و این ممکن است روی طعم غذا نیز اثر بد بگذارد. با رعایت چند تا نکته‌ی ساده می‌توانید از تلخ شدن رب نارنج جلوگیری کنید و حتی به از بین بردن تلخی رب نارنج نیز کمک خواهید کرد.
۱. جدا کردن تمامِ دانه‌های نارنج
پس از آبگیری نارنج‌ها، باید تمامی دانه‌ها به دقت از آب نارنج جدا شوند. وجود دانه‌ها در فرآیند پخت، یکی از اصلی‌ترین عوامل در تلخ شدن رب نارنج هستند.
۲. صاف کردن آب نارنج
آب نارنج پس از آبگیری باید از یک صافی ریز یا پارچه‌ی تمیز عبور داده شود. این کار باعث حذف ذرات ریز، پوست‌های تلخ و تفاله‌هایی می‌شود که می‌توانند طعم رب را تلخ کنند.
۳. پخت رب روی حرارت ملایم
فرآیند غلیظ شدن رب نارنج باید روی حرارت ملایم انجام شود. حرارت زیاد باعث سوختن مواد تلخ شدن رب می‌شود. زمان پخت باید طولانی اما یکنواخت باشد.
۴. افزودن مقدار کمی شکر یا عسل
در صورتی که پس از پایان پخت احساس کردید رب کمی تلخ است، می‌توان مقدار بسیار کمی شکر یا عسل (حدود یک قاشق چای‌خوری برای هر ۲۵۰ میلی‌لیتر رب) به آن اضافه کرد تا تلخی آن متعادل شود.
۵. استفاده‌ی محدود از آب پرتقال شیرین
افزودن مقدار کمی آب پرتقال شیرین (حدود ده درصد از حجم آب نارنج) در هنگام پخت می‌تواند به تعدیل طعم نارنج و همچنین کاهش تلخی رب کمک کند.
۶. عدم استفاده از پوست نارنج
در تمام مراحل تهیه‌ی رب، باید مراقب باشید که پوست نارنج وارد مواد نشود. پوست نارنج طعمی تلخ و تند دارد که به‌سرعت به رب منتقل می‌شود. حتی گرفتن آب نارنج با دست، امکان ورود مزه‌ی تلخ پوست نارنج به عصاره را کاهش می‌دهد و این در حالی است که، گرفتن آب نارنج با آبمیوه‌گیری برقی ممکن است رب نارنج را تلخ کند.
