والک پلو از جمله غذاهای سنتی ایرانی است که می‌توان آن را در دسته غذاهای فصلی قرار داد. این پلو با استفاده از گیاه خودرو و معطر والک تهیه می‌شود، که تنها در فصل بهار و در مناطق کوهستانی رشد می‌کند. طعم خاص والک و عطر عالی آن، این غذا را از سایر پلوهای ایرانی متمایز می‌کند.
والک که در برخی منابع با نام‌هایی چون سیرک یا سیر کوهی نیز شناخته می‌شود، بیشتر در دامنه‌های البرز و زاگرس یافت می‌شود و برداشت آن محدود به مدت کوتاهی از سال است. همین ویژگی باعث شده تا والک پلو یک غذای خوش‌طعم و همچنین غذایی منحصر به فصل بهار محسوب شود و بسیاری آن را از جمله غذاهای سنتی و اصیل شهرهای تهران و کرمانشاه می‌دانند.
پخت والک پلو به روش‌های گوناگونی انجام می‌شود و هر شهر روش خود را برای تهیه‌ی این غذا دارد. بسته به ذائقه، این غذا را می‌توان با انواع پروتئین از جمله گوشت، مرغ، ماهی یا حتی به‌عنوان غذا برای گیاه‌خواران سرو کرد. در هر صورت، طعم والک به‌اندازه‌ای خوب است که خود این غذا به تنهایی نیز می‌تواند غذای انتخابی شما برای وعده‌هایی شام یا ناهار باشد.
اگرچه پخت والک پلو ساده است، اما برای اینکه این غذا کیفیت بالایی داشته باشد، لازم است که گیاه والک را به خوبی انتخاب و تمیز کنید. این سبزی را باید ابتدا به خوبی بشویید و بعد به آن زمان دهید تا کاملا خشک شود. وجود حتی ذره‌ای رطوبت در سبزی، باعث کاهش عطر و طعم آن در این پلو می‌شود.
طرز تهیه والک پلو مجلسی
با اینکه والک پلو غذایی ساده به شمار می‌آید، اما می‌توانید این غذا را برای مهمانی‌ها و مجالس نیز آماده کنید و مطمئنا، مهمانان از عطر و طعم آن شگفت‌زده خواهند شد.
برای تهیه والک پلو مجلسی به مواد زیر نیاز است:
- برنج: ۴ پیمانه
- والک تازه: ۳۰۰ گرم
- ساقه‌ی سیر تازه: ۱۰۰ گرم
- سیر: ۴ حبه
- زعفران دم‌کرده: ۳ قاشق غذاخوری
- نمک، فلفل سیاه، زردچوبه و ادویه پلویی: به مقدار لازم
- روغن: به مقدار لازم
مراحل تهیه والک پلو مجلسی را در ادامه بیان خواهیم کرد:
- برنج را چند ساعت قبل با آب ولرم و مقداری نمک خیس کنید. پس از گذشت زمان، آب آن را خالی کرده و برای پخت آبکش آماده نمایید.
- برگ‌های والک را با دقت تمیز کرده، چند بار در آب سرد بشویید تا گل‌و‌لای احتمالی از بین برود. سپس آن را به اندازه دلخواه خرد کنید.
- ساقه‌ی سیر تازه را به اندازه‌ی دلخواه خرد کنید. سیرها را نیز پوست گرفته، ریز خرد یا له نمایید.
- در تابه‌ای مناسب، کمی روغن بریزید. ابتدا سیر خردشده را با حرارت ملایم تفت دهید تا کمی طلایی شود. سپس ساقه‌ی سیر را اضافه کرده و حدود ۲ تا ۳ دقیقه با سیر تفت دهید. در ادامه، والک را بیفزایید و فقط در حد سبک شدن (حدود ۵ دقیقه) تفت دهید. در این مرحله، مقدار کمی زردچوبه، فلفل سیاه و ادویه پلویی اضافه کنید.
- آب را در قابلمه‌ای بزرگ ریخته و بگذارید جوش بیاید. مقدار مناسبی نمک به آن اضافه کنید. سپس برنج خیس‌خورده را در آب جوش بریزید و اجازه دهید حدود ۷ تا ۱۰ دقیقه بجوشد، تا زمانی که دانه‌های برنج نرم شده اما مغز آن همچنان کمی سفت باشد. در این مرحله، برنج را آبکش کنید.
- کف قابلمه مقداری روغن بریزید. برای ته‌دیگ دلخواه می‌توانید از سیب‌زمینی ورقه‌شده یا نان استفاده کنید.
- لایه‌لایه از برنج آبکش‌شده و مخلوط والک و سیر را در قابلمه بریزید. هر لایه را کمی فلفل و ادویه پلویی بپاشید.
- در پایان، روی برنج مقداری روغن داغ و زعفران دم‌کرده بریزید. دم‌کنی را روی در قابلمه قرار دهید و اجازه دهید پلو با حرارت ملایم به‌مدت حدود ۴۵ دقیقه دم بکشد.
طرز تهیه والک پلو کته
اگر زمان ندارید و نمی‌توانید برنج را آبکش کنید، می‌توانید از این روش برای تهیه والک پلو استفاده کنید. با کته کردن برنج هم در زمان صرفه‌جویی می‌کنید و هم از خواص برنج بیشتر در غذا بهره می‌برید.
برای تهیه والک پلو کته به مواد زیر نیاز است:
- برنج: ۲ پیمانه
- والک تازه: ۲۰۰ گرم
- سیر تازه (شامل برگ و ساقه): ۱۰۰ گرم
- روغن: ۳ تا ۴ قاشق غذاخوری
- نمک: به میزان لازم
مراحل تهیه والک پلو کته را در ادامه بیان خواهیم کرد:
- والک و سیر تازه را به‌دقت پاک کرده و بشویید. سپس با چاقوی تیز آن‌ها را خرد کنید.
- برنج را بشویید و همراه با مقدار مناسبی آب (حدود یک بند انگشت)، داخل قابلمه بریزید.
- به برنج نمک اضافه کنید. سپس روغن را به قابلمه اضافه کنید و قابلمه را روی حرارت متوسط قرار دهید تا آب به جوش برسد.
- پس از اولین قل‌زدن آب، والک و سیر خردشده را به قابلمه اضافه کنید. مواد را به‌آرامی هم بزنید تا یکنواخت در برنج پخش شوند.
- زمانی که آب برنج تقریباً تبخیر شد، حرارت را کم کرده، دم‌کنی بگذارید و درِ قابلمه را ببندید.
- اجازه دهید برنج حدود ۳۰ تا ۴۰ دقیقه روی حرارت ملایم بماند تا کاملاً دم بکشد.
طرز تهیه والک پلو با مرغ
والک پلو را می‌توان با انواع گوشت نیز درست کرد و پروتئین به این غذا افزود. در این دستور، مرغ زعفرانی در کنار برنج معطر با والک تازه، یک وعده کامل است که می‌توان آن را یکی از انواع ایده برای شام دانست که مناسب مهمانی و سفره‌های خاص است.
برای تهیه والک پلو با مرغ به مواد زیر نیاز است:
- برنج: ۳ پیمانه
- والک تازه: ۲۵۰ گرم
- مرغ (سینه یا ران): ۴ تکه
- پیاز: ۱ عدد متوسط
- فلفل دلمه‌ای: ۱ عدد
- کره: ۳۰ گرم
- روغن: به میزان لازم
- نمک، فلفل سیاه، زردچوبه، پودر سیر: به مقدار لازم
- زعفران دم‌کرده: ۳ قاشق غذاخوری
- آب: حدود ۱.۵ پیمانه برای پخت مرغ
مراحل تهیه والک پلو با مرغ را در ادامه بیان خواهیم کرد:
- پیاز را خلالی خرد کرده و با مقدار کمی روغن در قابلمه تفت دهید تا سبک شود. تکه‌های مرغ را به پیاز اضافه کرده و با زردچوبه، فلفل سیاه، پودر سیر و مقدار کمی نمک مزه‌دار کنید.
- فلفل دلمه‌ای را خرد کرده و همراه مرغ تفت دهید تا عطر آن آزاد شود. پس از کمی سرخ شدن، ۱.۵ پیمانه آب به قابلمه اضافه کرده و اجازه دهید مرغ با حرارت ملایم بپزد و آب آن تقریباً غلیظ شود.
- در پایان پخت، زعفران دم‌کرده و کره را به مرغ اضافه کرده و قابلمه را از روی حرارت بردارید.
- والک را پاک کرده، بشویید و خرد کنید. در تابه‌ای جداگانه، مقدار کمی روغن گرم کرده و والک را تنها در حد چند دقیقه تفت دهید. تفت بیش از حد باعث از بین رفتن عطر طبیعی آن می‌شود.
- برنج را چند ساعت پیش از پخت با آب و مقداری نمک خیس کنید. در قابلمه‌ای مناسب، آب بریزید و بگذارید جوش بیاید؛ سپس برنج را در آن بریزید و زمانی که دانه‌های برنج نیم‌پز شدند، آن را آبکش کنید.
- کف قابلمه کمی روغن بریزید و در صورت تمایل ته‌دیگ دلخواه قرار دهید. یک لایه برنج، سپس مقداری از والک و کمی از زعفران دم‌کرده بریزید. این کار را تا پایان مواد ادامه دهید. مقداری روغن روی برنج بدهید، در قابلمه را با دم‌کنی بپوشانید و اجازه دهید برنج با حرارت ملایم حدود ۴۵ دقیقه دم بکشد.
- والک پلو را در دیس بکشید و مرغ‌های پخته‌شده را روی آن یا در کنار آن قرار دهید. در صورت تمایل، مقداری از آب مرغ غلیظ‌شده را روی برنج بدهید.
طرز تهیه والک پلو با گوشت
والک پلو با گوشت، یکی از گزینه‌های مناسب برای تهیه یک غذای مجلسی است. استفاده از گوشت پخته‌شده در کنار برنج و والک تازه، این پلو را به غذایی ایده‌آل و رسمی برای سفره‌های مهمانی تبدیل می‌کند. طرز تهیه زیر با گوشت خورشتی است، اما می‌توانید این غذا را با گوشت قلقلی نیز تهیه کنید.
برای تهیه والک پلو با گوشت به مواد زیر نیاز است:
- گوشت خورشتی: ۳۰۰ گرم
- برنج: ۳ پیمانه
- والک تازه: ۲۵۰ گرم
- سیر تازه: ۱۵۰ گرم
- روغن: به میزان لازم
- نمک: به میزان لازم
مراحل تهیه والک پلو با گوشت را در ادامه بیان خواهیم کرد:
- گوشت خورشتی را به قطعات کوچک تقسیم کنید. در قابلمه‌ای با مقداری آب و کمی نمک، گوشت را روی حرارت متوسط بپزید تا کاملاً نرم شود.
- والک و سیر تازه را پاک کرده و بشویید. سپس به اندازه‌های دلخواه خرد کنید. در تابه‌ای، کمی روغن گرم کنید و سبزیجات را تنها برای چند دقیقه تفت دهید تا کمی نرم شوند. سبزیجات را زیاد تفت ندهید تا رنگ و عطر طبیعی والک حفظ شود.
- برنج را بشویید و با آب و نمک، طبق روش معمول آبکش کنید. زمانی که دانه‌های برنج به حالت نیم‌پز رسیدند، آن را آبکش کنید.
- کف قابلمه روغن بریزید و ته‌دیگ دلخواه بچینید. یک لایه برنج، مقداری از مخلوط والک و سیر، و تکه‌هایی از گوشت پخته را به ترتیب داخل قابلمه بریزید. این لایه‌چینی را تا تمام شدن مواد ادامه دهید. در انتها کمی روغن روی برنج بدهید، درِ قابلمه را با دم‌کنی بپوشانید و حدود ۴۵ دقیقه با حرارت ملایم اجازه دهید پلو دم بکشد. همچنین می‌توانید گوشت را در انتها روی پلو قرار دهید و آن را در لایه‌ها نگذارید.
- این غذا بدون نیاز به ادویه‌های اضافه، تنها با سیر تازه و والک، طعم خاص و ملایمی پیدا می‌کند. در صورت تمایل می‌توان در مرحله‌ی آخر، کمی کره یا زعفران دم‌کرده روی پلو ریخت تا طعم آن عالی شود.
خواص والک کوهی
والک یکی از سبزی‌های خودرو و بهاری است که در دامنه‌های کوهستانی رشد می‌کند و از نظر ارزش غذایی، شبیه به سیر است. این گیاه به‌ویژه در فصل بهار در دسترس است و مصرف آن می‌تواند اثرات مثبتی بر سلامت بدن داشته باشد.
- والک شامل ویتامین C، آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات گوگردی فعال است که در تقویت سیستم ایمنی نقش دارند.
- به‌دلیل خاصیت ضدالتهابی، مصرف آن به کاهش عوارض گوارشی و بهبود عملکرد دستگاه هضم کمک می‌کند.
- این گیاه به افزایش اشتها و بهبود جذب مواد مغذی در بدن کمک می‌کند.
- مصرف منظم والک تازه می‌تواند به کنترل فشار خون و بهبود گردش خون کمک کند.
- مُدِر بودن والک، به دفع سموم از بدن و پاکسازی کلیه‌ها کمک می‌کند.
- از آنجایی که خواص والک مشابه خواص سیر است، برای کاهش غلظت خون و بهبود عملکرد قلبی‌عروقی مفید است.
- می‌توان از عصاره یا له‌شده‌ی آن به‌صورت موضعی برای التیام زخم‌های سطحی و عفونت‌های پوستی استفاده کرد.
در مجموع، والک یک سبزی معطر برای استفاده در غذاهایی مانند پلو است و همچنین، به‌عنوان یک ماده خوراکی با خواص دارویی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین، اگر به انواع پلو ایرانی علاقه دارید و دوست دارید وعده‌هایی غذایی خود را تنوع دهید، حتما تهیه‌ی والک پلو را در اولویت قرار دهید.
