در دنیای رژیم‌های لاغری، برنامه‌های غذایی کم کربوهیدرات و پروتئین زیاد اغلب توجه را به خود جلب می‌کنند. رژیم‌های غذایی پالئو، ساحل جنوبی و اتکینز همگی در این گروه قرار می‌گیرند. این رژیم‌ها گاهی اوقات به عنوان رژیم کتوژنیک یا کتو شناخته می‌شوند. عده‌ای از پژوهشگران علم تغذیه، پیروی از رژیم غذایی کتوژنیک می‌تواند خطرات بالقوه‌ای را برای سلامت بدن به همراه داشته باشد، به همین دلیل باید پیش از شروغ آن از عوارض احتمالی آن آگاه بود و با یک متخصص تغذیه مشورت کرد.
رژیم غذایی کتوژنیک با سایر رژیم‌های لاغری تفاوت دارد. بر خلاف سایر رژیم‌های کم کربوهیدرات که بر پروتئین تمرکز دارند، یک برنامه کتو بر روی چربی متمرکز است، که تا 90 درصد کالری روزانه را تأمین می‌کند. پیش از این، رژیم کتو برای کمک به کاهش دفعات حملات صرع در کودکان استفاده می‌شد، اما امروزه از این رژیم برای کاهش وزن استفاده می‌شود. در این مطلب به بررسی رژیم غذایی کتوژنیک، فواید و خطرات آن می‌پردازیم.
رژیم کتوژنیک چیست؟
خرید سریع مایحتاج سوپرمارکتی
با اسنپ‌مارکت اکسپرس، هر چی نیاز داری آنلاین سفارش بده و سریع تحویل بگیر.
Ret30
رژیم کتوژنیک یک رژیم غذایی بسیار کم کربوهیدرات و پرچرب است که شباهت‌های زیادی با رژیم اتکینز و رژیم کم کربوهیدرات دارد. رژیم کتو شامل کاهش شدید کربوهیدرات و جایگزینی آن با چربی است. این کاهش کربوهیدرات بدن شما را به حالت متابولیکی به نام کتوسیس سوق می‌دهد. وقتی این اتفاق می‌افتد، بدن شما در سوزاندن چربی برای تبدیل آن به انرژی فوق العاده کارآمد می‌شود. همچنین، با کمک این رژیم غذایی بدن می‌تواند چربی را در کبد به کتون تبدیل کند که در تامین انرژی مورد نیاز مغز موثر است. رژیم‌های کتوژنیک می‌توانند باعث کاهش گسترده قند خون و سطح انسولین شوند. این امر، همراه با افزایش کتون‌ها، فواید بی‌شماری برای سلامتی دارد.
انواع مختلف رژیم غذایی کتوژنیک
رژیم غذایی کتوژنیک انواع مختلفی دارد و هر یک تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند.
رژیم کتوژنیک استاندارد (SKD)
این یک رژیم غذایی بسیار کم کربوهیدرات با پروتئین متوسط و پرچرب است. رژیم کتوژنیک استاندارد به طور معمول 75٪ چربی، 20٪ پروتئین و فقط 5٪ کربوهیدرات را شامل می‌شود.
رژیم کتوژنیک دوره‌ای (CKD)
این رژیم شامل دوره‌هایی با مصرف کربوهیدرات بالا است، مانند 5 روز کتوژنیک و به دنبال آن 2 روز با کربوهیدرات بالا.
رژیم کتوژنیک هدفمند (TKD)
این رژیم به شما امکان می‌دهد تا در طول تمرینات ورزشی، به میزان کربوهیدرات مواد غذایی اضافه کنید.
رژیم کتوژنیک با پروتئین بالا
این رژیم شبیه یک رژیم استاندارد کتوژنیک است، اما پروتئین بالاتری دارد. این نسبت غالبا 60٪ چربی، 35٪ پروتئین و 5٪ کربوهیدرات است. با این حال، فقط رژیم کتوژنیک استاندارد و رژیم کتو با پروتئین بالا به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. رژیم‌های کتوژنیک دوره‌ای یا هدفمند روش‌های پیشرفته‌تری هستند و در درجه اول توسط بدنسازان یا ورزشکاران استفاده می‌شوند.
فواید رژیم غذایی کتوژنیک
پیروی از رژیم غذایی کتو فوایدی متعددی دارد که در ادامه آنها را برمی‌شماریم.
کمک به کاهش وزن
رژیم کتوژنیک یک روش موثر برای کاهش وزن و عوامل موثر در بروز بیماری‌ها است. در حقیقت، تحقیقات نشان می‌دهند که رژیم کتوژنیک به مراتب برتر از رژیم‌های غذایی کم چرب است. علاوه بر این، این رژیم غذایی آنقدر سیر کننده است که می‌توانید بدون شمردن کالری یا پیگیری مصرف مواد غذایی، وزن خود را کاهش دهید. یک مطالعه نشان داد که افرادی که رژیم کتوژنیک دارند، 2.2 برابر بیشتر از افرادی که رژیم کم چربی دارند، وزن کم می‌کنند. سطح تری گلیسیرید و کلسترول بد (HDL) نیز در رژیم غذایی کتو کاهش پیدا می‌کند. دلایل مختلفی وجود دارد که باعث می‌شود رژیم کتو نسبت به رژیم غذایی کم چرب برتری بیشتری داشته باشد، از جمله افزایش مصرف پروتئین، که مزایای بی‌شماری را فراهم می‌کند. همچنین، این رژیم غذایی می‌تواند در افزایش کتون‌ها، کاهش سطح قند خون و بهبود حساسیت به انسولین نقشی اساسی داشته باشد.
جلوگیری از دیابت و پیش دیابت
دیابت با تغییر در متابولیسم، افزایش قند خون و اختلال در عملکرد انسولین مشخص می‌شود. رژیم کتو می‌تواند به شما در از دست دادن چربی اضافی، که ارتباط نزدیکی با دیابت نوع 2، پیش دیابت و سندرم متابولیک دارد، کمک کند. یک مطالعه نشان داد که رژیم کتوژنیک به میزان 75٪ حساسیت به انسولین را بهبود می‌بخشد. مطالعه دیگر در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 نشان داد که با کمک این رژیم، 7 نفر از 21 شرکت کننده قادر به قطع استفاده از تمام داروهای دیابت هستند.
دیگر فواید رژیم کتوژنیک
رژیم کتوژنیک در واقع به عنوان ابزاری برای درمان بیماری‌های عصبی مانند صرع به وجود آمد. اکنون مطالعات نشان داده است که رژیم غذایی می‌تواند برای انواع مختلفی از بیماری‌ها فوایدی در پی داشته باشد:
- بیماری قلبی: رژیم کتوژنیک می‌تواند عوامل خطرزا مانند چربی بدن، سطح کلسترول بد (HDL)، فشار خون و قند خون را بهبود بخشد.
- سرطان: این رژیم در حال حاضر برای درمان انواع مختلفی از سرطان و رشد کند تومور استفاده می‌شود.
- بیماری آلزایمر: رژیم کتو ممکن است علائم بیماری آلزایمر را کاهش داده و روند پیشرفت آن را کند کند.
صرع: تحقیقات نشان داده است که رژیم کتوژنیک می‌تواند باعث کاهش شدید تشنج در کودکان مبتلا به صرع شود. - بیماری پارکینسون: یک مطالعه نشان داد که این رژیم غذایی به بهبود علائم بیماری پارکینسون کمک می‌کند.
- سندرم تخمدان پلی کیستیک: رژیم کتوژنیک می‌تواند به کاهش سطح انسولین کمک کند، که ممکن است نقشی اساسی در سندرم تخمدان پلی کیستیک داشته باشد.
- آسیب‌های مغزی: یک مطالعه بر روی حیوانات نشان داد که رژیم غذایی می‌تواند ضربه مغزی را کاهش داده و به بهبودی پس از آسیب مغزی کمک کند.
خطرات رژیم غذایی کتوژنیک
برخلاف عده‌ای که رژیم غذایی کتوژنیک را برای حفظ سلامت بدن مفید می‌دانند، محققان دانشگاه هاروارد نظر دیگری دارند. به گفته آنها این رژیم غذایی خطرات بالقوه‌ای را برای سلامت افراد ایجاد می‌کند که در ادامه به این خطرات خواهیم پرداخت.
کمبود مواد مغذی
اگر در طول روز طیف گسترده‌ای از سبزیجات، میوه‌ها و غلات را مصرف نکنید، ممکن است در معرض کمبود عناصری از جمله سلنیوم، منیزیم، فسفر و ویتامین‌های گروه B و ویتامین C قرار بگیرید.
تشدید بیماری‌های کبدی
این رژیم با داشتن مقدار زیادی چربی برای متابولیسم می‌تواند شرایط فرد دچار بیماری کبدی را بدتر کند.
مشکلات کلیوی
کلیه‌ها به متابولیسم پروتئین کمک می‌کنند و رژیم غذایی کتو می‌تواند به افزایش حجم پروتئین در کلیه‌ها منجر شود. (میزان توصیه شده جهت دریافت پروتئین روزانه برای زنان به طور متوسط 46 گرم و برای مردان 56 گرم است).
یبوست
در رژیم کتو مصرف غذاهای حاوی فیبر مانند غلات و حبوبات کم است.
عدم تمرکز و نوسانات خلقی
مغز برای عملکرد خود به قند موجود در کربوهیدرات‌های سالم نیاز دارد. رژیم‌های کم کربوهیدرات ممکن است باعث سردرگمی و تحریک پذیری شود.
مواد غذایی مصرفی در رژیم کتوژنیک
از آنجا که رژیم کتو به چربی زیادی نیاز دارد، دنبال کنندگان آن باید در هر وعده غذایی، مقدار زیادی چربی بخورند. در رژیم روزانه 2000 کالری، معمولا شامل 165 گرم چربی، 40 گرم کربوهیدرات و 75 گرم پروتئین است. با این حال، نسبت دقیق هر یک به نیازهای خاص شما بستگی دارد. برخی از چربی‌های اشباع نشده سالم در رژیم کتو مجاز هستند، مانند آجیل (بادام، گردو)، دانه‌ها، آووکادو، توفو و روغن زیتون. اما مصرف چربی‌های اشباع شده از روغن (پالم، نارگیل)، چربی گوشت، کره و کره کاکائو به مقدار زیادی توصیه می‌شود. پروتئین بخشی از رژیم کتو است، اما به طور معمول بین غذاهای حاوی پروتئین بدون چربی و منابع پروتئینی سرشار از چربی اشباع شده مانند گوشت گاو و بیکن فرقی گذاشته نمی‌شود.
میوه‌ها و سبزیجات چطور؟ همه میوه‌ها سرشار از کربوهیدرات هستند، اما شما تنها می‌توانید میوه‌های خاصی (معمولا انواع توت‌ها) را آن هم به مقدار کمی میل کنید. سبزیجات (همچنین غنی از کربوهیدرات) به سبزیجاتی مانند کلم پیچ، اسفناج، گل کلم، کلم بروکلی، جوانه بروکسل، مارچوبه، فلفل دلمه ای، پیاز، سیر، قارچ، خیار، کرفس و کدو حلوایی تابستانی محدود می‌شوند.
نتیجه گیری
رژیم غذایی کتوژنیک می‌تواند برای افرادی که دارای اضافه وزن یا دیابت بوده یا به دنبال بهبود سلامت متابولیکی خود هستند، بسیار مناسب باشد. اما ورزشکاران حرفه‌ای یا کسانی که می‌خواهند مقدار زیادی عضله یا وزن اضافه کنند، نباید این رژیم غذایی را انتخاب کنند. پیش از آغاز این رژیم غذایی باید با عوارض احتمالی ناشی از آن را بررسی کرده و با پزشک خود مشورت کنید.
